Τε Ρέο Μάορι

'Τε ρέο μάορι' ή απλά 'τε ρέο' που θα πει 'η γλώσσα' είναι η ιθαγενής γλώσσα του λαού των Μαορί στο νησί της Νέας Ζηλανδίας.

Μυθολογία και προέλευση.

Σύμφωνα με την μυθολογία των Μαορί, οι προγονοί τους ήρθαν στην Νέα Ζηλανδία από τα νησιά Huwakiki,Savai'i, Havai'i που αντιστοιχούν στα νησιά Κουκ , Σαμόα και Ρέα Ταχίτι της Ταϊτής στην γαλλική Πολυνησία. 

Αυτά τα νησιά  θεωρούνται ως αρχική κοιτίδα όλων των πολυνησιακών λαών. Στη Ν.Ζηλανδία οι Μαορί μετανάστευσαν με ανοιχτά κανό που δεν διέφεραν και πολύ από αυτά της σημερινής Πολυνησίας.

 

Ομιλητές

Σήμερα τα Μαορί τα μιλούν περίπου 50 χιλιάδες άτομα πολύ καλά και μπορούν να συνεννοηθούν σ'αυτή άλλες 140 χιλιάδες.Μέχρι να αναγνωρίστουν ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της Νέας Ζηλανδίας κινδύνευαν να εξαφανιστούν.

Χαρακτηριστικά της γλώσσας.

Βασικό χαρακτηριστικό της γλώσσας είναι η φτώχεια σε φθόγγους , χαρακτηριστικό άλλωστε και όλων των  πολυνησιακών γλωσσών. Επίσης κάνουν διάκριση σε μακρά και βραχέα φωνήεντα.

Η γαλλική Πολυνησία 

Αλφάβητο

Τα Μαορί δεν είχαν αλφάβητο μέχρι την άφιξη των λευκών, μέχρι το 1814, που ιεραπόστολοι από την Αυστραλία έμαθαν τα Μαορί και εισήγαγαν το λατινικό αλφάβητο στο οποίο γράφονται μέχρι σήμερα.Το αλφάβητο Μαορί έχει 15 γράμματα,τα δύο τελευταία διπλά : 

A E H I K M O P R T U W NG WH

Επίσης σημειώνονται τα μακρά φωνήεντα.

Ā, Ē, Ī, Ō ,Ū

Παρόλα αυτά θεωρείται ότι από τα πετρογλυφικά των Μαορί είχε αναπτυχθεί μια γραφή παρόμοια με τη ρόνγκο-ρόνγκο στο νησί του Πάσχα για τη γλώσσα ραπανούι.

Πληθυσμός

Περίπου το 16% του πληθυσμού της Νέας Ζηλανδίας,γύρω στα 750 χιλιάδες άτομα είναι Μαορί. Μαορί ζουν και στο εξωτερικό ,140 χιλιάδες στην Αυστραλία αλλά και πολύ μακρύτερα, μερικές χιλιάδες στη Μ. Βρετανία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ.

Τατού Μαορί.

Κουλτούρα

Οι Μαορί παραδοσιακά εξασκούν την δερματοστιξία σε όλο το σώμα μέχρι και το πρόσωπο και χορεύουν εκστασιακούς πολεμικούς χώρους που σου σηκώνεται η τρίχα,όπως ο τρομακτικός χωρός haka που τον χόρευαν πριν τη μάχη για να τρομάξουν τον εχθρό. Μάλιστα ομάδες ράγμπι χορεύουν τον haka πριν τον αγώνα. Η ιδιαίτερη κουλτούρα των Μαορί τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αναγέννηση.

Κανιβαλισμός και βρεφοκτονία.

Αν και από πολύ παλιά αποσιωπάται το γεγονός , υπάρχει πλήθος στοιχείων ότι οι Μαορί εξασκούσαν κανιβαλισμό αλλά και βρεφοκτονία μέχρι τον 19ο αιώνα και σε μεμονωμένες περιπτώσεις και αργότερα. Έτρωγαν τους αιχμαλώτους εχθρούς για να πάρουν την ψυχή τους και να τους τιμωρήσουν περισσότερο. 

Οι μανάδες προτιμούσαν τα αγόρια, για να γίνουν πολεμιστές και συχνά αν γεννιόταν κόρη την έπνιγαν ή την  πάταγαν με το ένα δάχτυλο στο κρανίο της στο μαλακό σημείο για να πεθάνει αμέσως.

Οι Μαορί σε ...'γεύμα'.

Μερικές φράσεις στα μαορί.

Kia ora — γειά σας. 

Kia ora tatou — γειά σε όλους.

Tena koe — γειά σου

-Kei te pehea koe? — Πώς πάει? 

-Kei te pai — Καλά.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

First lessons in Maori (Williams)

Share: