Η ποντιακή διάλεκτος.

Η ποντιακή διάλεκτος εξελίχθηκε από την μεσαιωνική ελληνική διατηρώντας παράλληλα πολλά αρχαϊκά στοιχεία που δεν συναντώνται στην νεοελληνική.

Απώτερος πρόγονος της ποντιακής είναι τα ιωνικά ελληνικά (μέσω της κοινής ελληνικής και κατόπιν της βυζαντινής) των οποίων διατήρησε ένα υπόστρωμα¹. 

Διάλεκτοι ποντιακής

Το 'ποντιακόν τη λαλίαν' χωρίζεται σε τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες σύμφωνα με τον Μ Τριανταφυλλίδη: τα οινουντιακά,τραπεζουντιακά και χαλδιώτικα ιδιώματα.

Τα ιδιώματα αυτά έχουν επιρροές, περισσότερο ή λιγότερο από διάφορες γλώσσες όπως τα τουρκικά,τα γεωργιανά,τα ρωσικά αλλά και γενουάτικα και τα βενετσιάνικα ανάλογα με τη γεωγραφία και τις ιστορικές συνθήκες στην περιοχή.

Τα χαλδιώτικα ιδιώματα έχουν αυξημένη τουρκική επιρροή. Μάλιστα κάποια από αυτά έχουν και το φαινόμενο της φωνηεντικής αρμονίας, ένα βασικό φαινόμενο της τουρκικής γλώσσας.

Η επιρροή των νεοελληνικών στις οινουντιακές διαλέκτους είναι αυξημένη ενώ στις διαλέκτους της Τραπεζούντας μειωμένη.

Μια άλλη ομάδα ποντιακών διαλέκτων είναι η βόρεια που μιλιέται στη Μαριούπολη της Ουκρανίας ,η λεγόμενη ρουμέικη γλώσσα.²

Τα ποντιακά του Οφ. 

Παρά τον ξεριζωμό και την ανταλλαγή των πληθυσμών τα ποντιακά επιβιώνουν ακομά στον Πόντο σε χωριά της περιοχής Οφ από Τούρκους μουσουλμάνους . Πρόκειται για πρώην χριστιανικούς πληθυσμούς που εξισλαμίστηκαν μαζικά στο Πόντο τον 17ο αιώνα είτε με τη βία είτε οικειοθελώς για να αποφύγουν διώξεις ή διακρίσεις που εμπόδιζαν την ανοδό τους στην οθωμανική κοινωνία.

Σημειώσεις

1.Γλωσσικό υπόστρωμα είναι επιρροές που άφησε μια προγενέστερη γλώσσα σε μια άλλη Αντίθετα γλωσσικό επίστρωμα είναι οι επιρροές που δέχτηκε μια γλώσσα από μια μεταγενέστερη.

2.Στην Ουκρανία οι ελληνικής καταγωγής χωρίζονται σε δύο ομάδες,τους ελληνόφωνους που μιλούν τη ρουμέικη και τους τουρκόφωνους ουρούμ.

Ποντιακή ορθογραφία.

Ορθογραφία ,επίσημη και τυποποιημένη, στην Ελλάδα για την ποντιακή διάλεκτο βέβαια δεν υπάρχει.

Στην Τουρκία για τη γραφή της ποντιακής ρούμτζα χρησιμοποιείται το τουρκικό αλφάβητο.

Όμως επί Σοβιετικής Ένωσης είχε αναπτυχθεί και τυποποιηθεί ένα αλφάβητο βασισμένο στο νεοελληνικό για τις ανάγκες των ομιλητών της ποντιακής στη Σοβιετική Ένωση.

Το ποντιακό αλφάβητο.

Το ποντιακό αλφάβητο συστηματοποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε σ'αυτή τη μορφή του για τον ποντιακό Ελληνισμό της Σοβιετικής Ένωσης.

Επί Σοβιετικής Ένωσης,στο αλφάβητο αυτό,τυπώθηκαν διάφορα βιβλία στα ποντιακά όπως η 'Γραμματική της Ποντιακής' του Τοπχαρά που εκδόθηκε το 1936 στη Σοβιετική Ένωση με σκοπό την διδασκαλία γραμματικής στους Πόντιους.

Το αλφάβητο καταργεί τελείως την ιστορική ορθογραφία αφού δεν υπάρχουν τα ει,αι,η καθώς και κάποια σύμφωνα όπως το Ξ και Ψ.

Επίσης περιέχει διπλά γράμματα για την απόδοση δασέων ήχων που υπάρχουν στην ποντιακή αλλά δεν συναντώνται στην επίσημη νεοελληνική.

Πρόκειται δηλαδή για φωνητικό αλφάβητο που απέδιδε τα ποντιακά όπως αυτά μιλιούνταν.

το Ποντιακό αλφάβητο του Τοπχαρά

Διευκρινίσεις για την προφορά

για τη γραφή του μικρού σίγμα χρησιμοποιείται μόνο το τελικό 'ς' ενώ το 'σ' δεν υπάρχει.

Το διπλό ΣΣ προφέρεται σαν παχύ σίγμα.

Το ΤΖ προφέρεται σαν παχύ 'τσ'.

Το ύψιλον προφέρεται σαν 'ου'.

Επιπλέον υπήρχαν και οι δίφθογγοι:

νγ=γκ

μπ=μπ

ντ=ντ

κς=ξ

πς=ψ

Δείγμα στην ποντιακή ορθογραφία
'Γραματικιν λεγομεν τιν τεχνιν που ςιςτιματοπια κε κανονιζ τα νομς ινος γλοςας ςοριζμενον περιοδον.'

 

Δες επίσης

Διάφορες ιδιωματικές φράσεις στα ποντιακά.
Λεξικό της ποντιακής (Pontos news)
Ο αρχιμανδρίτης Παπαδόπουλος Άνθιμος.
Τ'ελλενικόν η λαλίαν

Share: