1ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ελληνικά της καφετέριας
Τα τελευταία χρόνια η πραγματικότητα του γλωσσικού θανάτου και της εξαφάνισης πλήθους γλωσσών αποκτά ολοένα και ευρύτερη δημοσιότητα. Η συζήτηση συνήθως αφορά τον θάνατο γλωσσών που ομιλούνται (ή ομιλούνταν) από αγροτικές ή νομαδικές κοινωνίες σε απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη.
Δεν απαιτείται όμως ιδιαίτερη οξυδέρκεια για να διαπιστώσει κανείς ότι γλώσσες πεθαίνουν παντού, ακόμα και στην ίδια την Ελλάδα. Για μένα η υπενθύμιση ήρθε σε ένα φανάρι πεζών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Στεκόμουν δίπλα σε δύο ηλικιωμένες κυρίες οι οποίες συζητούσαν έντονα αλλά ακατάληπτα. Λόγω επαγγελματικής διαστροφής αναρωτήθηκα τι γλώσσα μίλαγαν. Στήνοντας αυτί κατάλαβα ότι ήταν βλάχικα (τα οποία οι ομιλητές τους ονομάζουν αρωμουνικά – ναι, όπως λέμε Αρμάνι). Σχεδόν αντανακλαστικά γύρισα και τις κοίταξα, τα βλέμματά μας διασταυρώθηκαν, είδα μια ακαθόριστη στιγμιαία έκφραση στα πρόσωπά τους και αμέσως αφοσιώθηκαν στο απέναντι φανάρι, σιωπηλές. Γλώσσες πεθαίνουν κι εξαφανίζονται συνεχώς, απλώς ο ρυθμός εξαφάνισης έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία πεντηκονταετία. Δεν φταίνε τα αγγλικά και η παγκοσμιοποίηση, παρά – κυρίως – η συγκρότηση και η εδραίωση συγκεντρωτικών εθνικών κρατών.
Και φυσικά, γλώσσες πεθαίνουν και στην Ελλάδα: τα αρβανίτικα, τα τσακώνικα (και οι δύο διαβρώνονται προϊόντως από τα ελληνικά), τα βλάχικα, τα ποντιακά, τα λαντίνο κ.ά. Βεβαίως, ο αφανισμός των μειονοτικών γλωσσών της Ελλάδας αποτελεί εθνική επιταγή, ιστορική αναγκαιότητα και προϋπόθεση εναρμόνισης με τη νέα ελληνική ιστορική συνέχεια – ή τουλάχιστον αυτό κηρύσσει το εθνικό μας κράτος και οι οργανικοί διανοούμενοί του εδώ και πολλές δεκαετίες.
Υπάρχει ωστόσο μια διάσταση του φαινομένου του γλωσσικού θανάτου στην Ελλάδα που δεν έχει τύχει πολλής προσοχής: αυτή της άλωσης των ντόπιων διαλέκτων. Το εκπαιδευτικό σύστημα του συγκεντρωτικού ελληνικού κράτους δεν αρκέστηκε στον πόλεμο κατά των μειονοτικών γλωσσών, παρά προχώρησε και στον διωγμό των ντόπιων ελληνικών διαλέκτων. Μάλιστα, ο πόλεμος αυτός είναι από τις λίγες επιχειρήσεις του εκπαιδευτικού συστήματός μας που στέφθηκε με επιτυχία. Έτσι, γλωσσικός (άρα και πολιτισμικός) πλούτος νησιών, χωριών και πόλεων κολοβώθηκε ή και αφανίστηκε στο όνομα της εθνικής ομοιογένειας και του γενικότερου εκσυγχρονισμού: όπως η δημοτική για τους αρχαϊστές, έτσι και οι ντόπιες διάλεκτοι (από τα ναξιώτικα μέχρι τα κοζανίτικα και από συμιακά μέχρι τα κερκυραϊκά) είναι τελικά εθνικώς ύποπτες – όταν βεβαίως δεν αποτελούν κωμικά στοιχεία τοπικών φολκλόρ, όπως τα βόρεια και μωραΐτικα λάμδα.
Λίγοι βεβαίως θα συνηγορούσαν υπέρ της μουσειακής διατήρησης γλωσσών και διαλέκτων. Ωστόσο, υπήρχε και υπάρχει και μια τρίτη επιλογή μεταξύ της φολκλορικής διαλεκτοφωνίας και του γλωσσικού θανάτου: η πανανθρώπινη λύση της διτυπίας και της εναλλαγής μεταξύ δύο ποικιλιών: της Κοινής και της διαλέκτου ή της μειονοτικής γλώσσας, στην περίπτωσή μας. Δυστυχώς αυτή η λύση ούτε καλλιεργείται, ούτε καν συζητιέται. Κι έτσι, όπως συμβαίνει συνήθως με τον γλωσσικό φόνο, η μεταμέλεια (αν υπάρξει) έρχεται αργά: στις καφετέριες ανά την επικράτεια ακούς πια σχεδόν τα ίδια ελληνικά, ενώ γλωσσικά στοιχεία τοπικού χαρακτήρα και τοπικής ταυτότητας χάνονται μαζί με τις μαντίλες των γιαγιάδων μας.
Ευθ. Φοίβος Παναγιωτίδης
Εφημ. η Καθημερινή 3/05/2009
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
A. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. Μονάδες 25
B1. «Υπάρχει μια διάσταση του φαινομένου… αυτή της άλωσης των ντόπιων διαλέκτων». Σε μια παράγραφο 90-100 λέξεων να παρουσιάσετε τα αίτια του φαινομένου που θίγει το απόσπασμα. Μονάδες 10
B2. Ποια είναι τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου που διαβάσατε; Μονάδες 5
B3. Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε τους συλλογισμούς που υπάρχουν στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου. Μονάδες 10
B4. Να χαρακτηρίσετε και να αξιολογήσετε το ύφος του κειμένου.
Μονάδες 5
B5. Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου. Μονάδες 5
Γ. Σε άρθρο σας που θα δημοσιευθεί σε σχολικό περιοδικό αναφέρεστε στις επιδράσεις που έχει δεχθεί η γλώσσα των νέων από τη γλώσσα του διαδικτύου. Παρουσιάζετε τις αιτίες και τις συνέπειες του φαινομένου ενώ παράλληλα προτείνετε τρόπους ώστε οι νέοι άνθρωποι να μπορούν να αντιστέκονται και να προστατεύουν το γλωσσικό μας πλούτο. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450 – 500 λέξεων. Μονάδες 40
2ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ο φόνος ως μέσο άσκησης δικαιοσύνης
Ξεχνάμε γρήγορα. Με αφορμή την εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεΐν δηλώνουμε σήμερα απερίφραστα τον αποτροπιασμό μας για τη θανατική ποινή, όταν πριν από δύο μόλις μήνες, με αφορμή το τραγικό συμβάν στα Καλύβια Αγρινίου, είχαν ακουστεί – μέσω των καναλιών – ευδιάκριτες φωνές υπέρ της επαναφοράς της, φανερώνοντας – στις τηλεοπτικές μας συχνότητες και όχι μόνο – πολλούς δημίους.
Χιλιάδες άνθρωποι εκτελούνται κάθε χρόνο (σε 68 χώρες επιβάλλεται αυτού του είδους η ποινή). Μέσα στο 2004, 3.797 άνθρωποι εκτελέστηκαν σε 25 χώρες και τουλάχιστον 7.395 καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 64 χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας. Το 2005, 2.148 άνθρωποι εκτελέστηκαν σε 22 χώρες και τουλάχιστον 5.186 καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 53 χώρες. Οι περισσότερες εκτελέσεις – περίπου το 90% - γίνονται στην Κίνα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κάθε χρόνο στη χώρα αυτή εκτελούνται κατά την επίσημη εκδοχή 2.000-3.000 άνθρωποι, όμως ο πραγματικός αριθμός ξεπερνά τις 10.000. Λίγοι από τους εκτελεσθέντες είχαν δίκαιη δίκη και η ποινή αποφασίστηκε με βάση στοιχεία που αποσπάστηκαν με βασανιστήρια.
Στην Ελλάδα η τελευταία θανατική εκτέλεση έγινε το 1973. Στα χαρτιά η θανατική ποινή έμεινε μέχρι το 1993, όταν και καταργήθηκε με εξαίρεση το έγκλημα της έσχατης προδοσίας. Τον Νοέμβριο του 2004 η ελληνική Βουλή επικύρωσε το 13ο Πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, καταργώντας τη θανατική ποινή για όλα ανεξαιρέτως τα εγκλήματα.
Η θανατική ποινή είναι ένας αληθινός παραλογισμός. Το κράτος σκοτώνει κάποιον επειδή σκότωσε, για να διδάξει ότι δεν πρέπει να σκοτώνουμε, αφού η ανθρώπινη ζωή αποτελεί υπέρτατη αξία. Η θανατική ποινή είναι ασυμβίβαστη με τη φύση της δημοκρατικής πολιτείας. Επιβάλλεται όταν το κράτος θέλει να επιδείξει με τον πιο δραστικό τρόπο τη δύναμή του, το «δικαίωμά» του να ξεπερνά ηθικούς ενδοιασμούς, ανθρωπιστικά αιτήματα, παραδόσεις.
Η θανατική ποινή δεν μπορεί να χρησιμοποιείται κατά του εγκλήματος γιατί είναι έγκλημα η ίδια, ενώ πουθενά δεν έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την καταστολή του εγκλήματος. Η θανατική ποινή είναι απόλυτη. Είναι η μόνη ποινή που μετά την εκτέλεσή της δεν μπορεί να ανακληθεί ή να μετατραπεί.
Τα στατιστικά στοιχεία φανερώνουν μια ακόμη διάστασή της: Τη ρατσιστική. Ενώ μαύροι και λευκοί πέφτουν θύματα βίαιων εγκλημάτων στο ίδιο ποσοστό, το 82% των ανθρώπων που εκτελέστηκαν από το 1977 είχαν καταδικαστεί για φόνο λευκών. Οι μαύροι αποτελούν το 12% του πληθυσμού των ΗΠΑ αλλά το 42% των θανατοποινιτών, ενώ το δικαστικό σύστημα που τους δίκασε και τους καταδίκασε παραμένει στο μέγιστο μέρος του λευκό. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η αποτροπή ή επιβολή της θανατικής ποινής σε κάποιον εγκληματία είναι συνάρτηση της κοινωνικής και οικονομικής του θέσης. Το αν θα καταδικαστεί κάποιος σε θάνατο ή όχι, συχνά εξαρτάται από τον δικηγόρο του και όχι από το έγκλημα που έχει διαπράξει. Ο Μάικλ Μέλο, δικηγόρος θανατοποινιτών για 14 χρόνια στη Φλόριντα, στο βιβλίο του «Dead wrong» αναφέρει ότι «η θανατική ποινή είναι σαν έναν κλήρο, αλλά νοθευμένο κλήρο. Το αποτέλεσμά του επηρεάζεται από ζητήματα πολιτικής, τάξης, φυλής, γεωγραφίας και το πιο σημαντικό, από την ποιότητα και τις πηγές του δικηγόρου υπεράσπισης στη δίκη».
Η θανατική ποινή αποτελεί υπέρβαση των ανθρωπίνων ορίων. Και όμως. Αποκεφαλισμός, καύση στην πυρά, απαγχονισμός, θάλαμος αερίων, τουφεκισμός, ηλεκτρική καρέκλα, δηλητηριώδης ένεση, η επινοητικότητα των ανθρώπων είναι ανεξάντλητη όταν πρόκειται να εξοντώσουν τον συνάνθρωπό τους.
Στην «Ισπανική Διαθήκη» ο Άρθουρ Κέσλερ, ο οποίος κατά τον ισπανικό εμφύλιο είχε καταδικαστεί σε θάνατο στη Μαλάγκα, γράφει: «Το ικρίωμα δεν είναι μονάχα μια μηχανή θανάτου. Είναι και το πιο παλιό και αισχρό σύμβολο της τάσης του ανθρώπινου νου να θέλει την ίδια την ηθική καταστροφή του».
Τασούλα Καραϊσκάκη, εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 20/05/07
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Είναι η μόνη ποινή που μετά την εκτέλεσή της δεν μπορεί να ανακληθεί ή να μετατραπεί». Σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων να δείξετε ότι κάθε άδικη ποινή είναι ανεπανόρθωτη.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Ποια είναι τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στην πρώτη και στις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου;
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.3. Να προσδιορίσετε τη δομή και τους τρόπους ανάπτυξης της έκτης παραγράφου. «Τα στατιστικά στοιχεία …»
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Το κείμενο που διαβάσατε είναι άρθρο ή δοκίμιο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.5. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των ρηματικών προσώπων στο λόγο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Γ. Σε επιστολή διαμαρτυρίας που αποστέλλετε στον τύπο ως συνήγορος υπεράσπισης ενός κατάδικου ο οποίος απειλείται με εκτέλεση θανατικής ποινής, εξηγείτε τους λόγους για τους οποίους θεωρείτε αδιανόητη την επιβολή και εκτέλεση μιας τέτοιας ποινής ενώ παράλληλα προτείνετε τρόπους για τη βελτίωση του ρόλου της δικαστικής εξουσίας στη χώρα μας. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450-500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
3ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Γιατί φοβόμαστε τους ηλικιωμένους
Πότε αρχίζεις να γερνάς; Είναι μήπως μια βαθμιαία διαδικασία που προχωράει ύπουλα ώσπου να συνειδητοποιήσεις ότι δεν ντρέπεσαι πια να περάσεις εμφανισιακά απαρατήρητος; Ή όταν, όσο ήρεμο κι αν είναι το πρόσωπό σου, υπάρχουν μερικές ρυτίδες που δεν φεύγουν με τίποτα; Ίσως είναι κάτι ξαφνικό – η πρώτη φορά που διαπιστώνεις πως κανένας δεν σε κοιτάζει ή όταν κάποιος σου προσφέρει τη θέση του στο λεωφορείο.
Σε δημογραφικούς όρους, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, ηλικιωμένος είναι κανείς όταν έχει περάσει τα 65. Το 16% του πληθυσμού στη Βρετανία είναι πάνω από αυτό το όριο. Στην ηλικία αυτή οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνταξιοδοτηθεί, με τη θέλησή τους ή όχι. Τη μια μέρα είσαι χρήσιμος, την άλλη είσαι μια στατιστική. Η αλήθεια είναι μία: Φοβόμαστε τους ηλικιωμένους. Μας δείχνουν πώς θα γίνουμε κι αυτό μας τρομοκρατεί. Φοβόμαστε την πείρα τους, δεν θέλουμε να ακούσουμε τις ιστορίες τους από το παρελθόν.
Πρόσφατα ξεκίνησε μια διαφημιστική καμπάνια η οποία, όλως περιέργως, χρησιμοποιεί ως μοντέλο μια πολύ ηλικιωμένη γυναίκα: είναι 96 ετών. Η εταιρεία έχει κερδίσει αρκετή δημοσιότητα, γι’ αυτό δεν θα της προσθέσω κι άλλη. Ας την αποκαλέσω λοιπόν «Περιστερά». Έχει γίνει πολύς λόγος γι’ αυτήν τη διαφήμιση, για το αν πρόκειται περί ενός κυνικού διαφημιστικού κόλπου ή αν η εταιρεία πραγματικά ενδιαφέρεται για το ζήτημα. Τελικά, όμως, δεν έχει σημασία. Ίσως γιατί πράγματι να βοηθήσει στο να γίνει λιγότερο έντονη η περιθωριοποίηση των ηλικιωμένων. Ίσως.
Βέβαια, δεν φοβούνται όλοι τους ηλικιωμένους. Σε ατομικό επίπεδο μπορεί να δείχνουμε πολλή καλοσύνη και ενδιαφέρον. Προσωπικά λατρεύω τους εβδομηντάρηδες γονείς μου και πάντα ενδιαφέρομαι για τις συμβουλές τους. Αν κάποιοι γιατροί ή πωλήτριες τους φερθούν περιφρονητικά, γίνομαι πολύ επιθετική. Μου λείπουν πολύ οι παππούδες μου, μεταξύ των άλλων και για τις υπέροχες ιστορίες τους που με συνέδεαν με το παρελθόν. Είμαι σίγουρη ότι για πολλούς ισχύει η φράση-κλισέ: «Δεν είμαι κατά των ηλικιωμένων, μερικοί από τους καλύτερους φίλους μου είναι ηλικιωμένοι». Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ως κοινωνία, ως κοινότητα εργαζομένων, τους μισούμε τους ηλικιωμένους.
Θυμάμαι όταν, σε μιαν άλλη εφημερίδα, ένας σοφός συνάδελφος εξαναγκάστηκε να συνταξιοδοτηθεί. Ο λόγος που προβλήθηκε ήταν ότι είχε περάσει τα 65, στην πραγματικότητα όμως η πείρα του φόβιζε τη νέα αρχισυντάκτρια γιατί ξεγύμνωνε τη δική της έλλειψη γνώσεων. Κι όμως, πόσα θα μπορούσε να μάθει από εκείνον τον άνθρωπο: ήταν το Ιντερνετ πολύ πριν εγκατασταθούν οι υπολογιστές. Όμως, στους χώρους εργασίας σπανίως το εκτιμούμε αυτό: μόνο το 17% των υπαλλήλων παραμένουν στη δουλειά τους μετά τα 65, σε σύγκριση με το 40% των αυτοαπασχολούμενων.
Η έμφαση που δίνει η «Περιστερά» στην πραγματική ομορφιά των ηλικιωμένων δεν αποτελεί επαναστατική αντίληψη, αλλά φαίνεται σαν ακραία πολυτέλεια αν σκεφτούμε ότι πάνω από μισό εκατομμύριο συνταξιούχων σ’ αυτή τη χώρα υποσιτίζονται και πάνω από 2 εκατομμύρια ζουν μέσα στη φτώχεια. Περισσότεροι Βρετανοί ηλικιωμένοι πεθαίνουν από το κρύο κάθε χρόνο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη.
Πριν από μερικά χρόνια, το ιατρικό περιοδικό Lancet δημοσίευσε την αφήγηση ενός γιατρού που είχε κάνει εντριβή στον ώμο ενός ηλικιωμένου. «Ξέρετε», του είπε ο γέροντας, «νιώθω υπέροχα. Εμάς τους γέρους ποτέ δεν μας αγγίζουν», Το άρθρο επίσης σημείωνε ότι «όταν περάσει πολύ καιρός που επιθυμούν να τους αγγίξουν αλλά αυτό δεν συμβαίνει, πολλοί ηλικιωμένοι παύουν να εκφράζουν αυτή την ανάγκη τους». Οι μισοί από τους ανθρώπους άνω των 75 στη Βρετανία μένουν μόνοι τους.
Η Γαλλία εξετάζει μια «νέα» προσέγγιση: να στεγάζονται μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων στο ίδιο κτιριακό συγκρότημα με παιδικούς σταθμούς. Οι γέροι και τα παιδιά να αναμιγνύονται: οι ηλικιωμένοι να προσφέρουν φροντίδα και ηρεμία και τα μικρά να τους κρατούν ενεργούς, μαθαίνοντας ότι οι γέροι είναι απλώς γέροι κι όχι τέρατα. Η ιδέα αυτή δεν είναι και τόσο καινούρια: είναι ο τρόπος που ζούσαμε πριν όχι και τόσο πολλά χρόνια, όταν τα παιδιά μεγάλωναν κοντά στους παππούδες τους και εξοικειώνονταν με τη γεροντική ηλικία, εκτιμώντας και την «πραγματική ομορφιά» των ηλικιωμένων.
Annalisa Barbieri , Εφημ.: The Guardian
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β1. Σε 80 -100 λέξεις να παρουσιάσετε το νόημα της φράσης «”πραγματική ομορφιά” των ηλικιωμένων» .
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β2. Ποια μέσα πειθούς αξιοποιεί ο αρθρογράφος στην πέμπτη και έκτη παράγραφο του κειμένου;
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β3. Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στην τέταρτη και πέμπτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β4. Να σχολιάσετε τη γλώσσα του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Γ. Σε ομιλία σας, ως εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας σε λέσχη του Δήμου που φιλοξενεί ηλικιωμένους αναφέρεστε στον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν τα γηρατειά και παρουσιάζετε τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τους αντιμετωπίζει η πολιτεία . Το κείμενό σας να έχει έκταση 450- 500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
4ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ρωγμές στην εικόνα της Ευρώπης
H σημερινή εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ικανοποιεί τους πολίτες της, παρότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες εν μέσω της οικονομικής κρίσης επέδειξαν σύνεση και ομοψυχία ή σε τελευταία ανάλυση συνειδητοποίησαν ότι όφειλαν να ομονοήσουν. Δεν τους ικανοποιεί γιατί δεν έχει πολιτική υπόσταση, έστω κι αν είναι οι ίδιοι οι ηγέτες της που ποδηγετούν οποιαδήποτε τέτοια προσπάθεια για λόγους εθνικών σκοπιμοτήτων και λαϊκισμού. Δεν τους ικανοποιεί γιατί δίνει την εικόνα αδηφάγου γραφειοκρατικού και επικυριαρχικού μηχανισμού που πόρρω απέχει από το αφυπνιστικό όραμα του Μονέ ή του Ντελόρ. Δεν τους ικανοποιεί γιατί εμφανίζεται αδύναμη ή αδιάφορη στο να εφαρμόσει κοινωνική πολιτική για το σύνολο των πολιτών της, σε εποχές μάλιστα που ο Ευρωπαίος χρειάζεται επειγόντως να βγει από την ατομικότητά του. Δεν τους ικανοποιεί, τέλος, γιατί ο ρόλος της στα διεθνή δρώμενα είναι κατώτερος των προσδοκιών τους, κάτι που φάνηκε πεντακάθαρα όταν έγινε ο απολογισμός της περιοδείας Ομπάμα στην Ευρώπη. Επομένως, ακούγεται λογικό οι ευρωεκλογές να θεωρούνται εκλογές «δεύτερης κατηγορίας», πολλοί δε ψηφοφόροι να πιστεύουν ότι η ψήφος τους δεν θα αλλάξει την ήδη προδιαγεγραμμένη πορεία της Ένωσης. Όπως μάλιστα έδειξαν τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου -δόθηκαν προχθές στη δημοσιότητα- σημαντικό κομμάτι των ψηφοφόρων εκτιμά ότι το Ευρωκοινοβούλιο δεν ενδιαφέρεται για την καθημερινότητα του πολίτη, ίσως γι’ αυτό και τα ποσοστά αποχής αναμένεται να ξεπεράσουν φέτος το 60%.
Βεβαίως, όπως έδειξε η πρόσφατη ιστορία της Ε.Ε., στις ευρωεκλογές οι λαοί ψηφίζουν με γνώμονα την εσωτερική πραγματικότητα τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Το ζήσαμε έντονα και το πληρώσαμε (υποκειμενική η άποψη) με τα δημοψηφίσματα σε Γαλλία και Ολλανδία, όπου υπερίσχυσαν περισσότερο οι εσωτερικές διενέξεις και λιγότερο η ουσία του Ευρωσυντάγματος. Το ζήσαμε και στην περίπτωση της Ιρλανδίας, όπου σωρεία ενδογενών ζητημάτων οδήγησαν στην απόρριψη του ευρωπαϊκής συνθήκης. Με το ίδιο σκεπτικό ψηφίζουμε και στην Ελλάδα, μια όμως από τις λίγες χώρες της Ε.Ε., οι πολίτες της οποίας ενδιαφέρονται για τα ευρωπαϊκά πράγματα σε ποσοστό 62%, ( από τα υψηλότερα), προστρέχουν στις κάλπες από κεκτημένη ταχύτητα, εκτός αν μεσολαβεί τριήμερο διακοπών, και δηλώνουν ευρωπαϊστές σε ποσοστά πολύ υψηλότερα από άλλους ευρωπαϊκούς εταίρους, κυρίως δε από τους νεοεισαχθέντες.
Ωστόσο, η σημερινή ελληνική συγκυρία διαφέρει λίγο από τις προηγούμενες, ίσως γιατί βρισκόμαστε διαρκώς σε σταθερή προεκλογική τροχιά. Η τωρινή ψήφος μπορεί να καθοριστεί από την πολιτική του φαντασμαγορικού τηλεοπτικού θεάματος, αλλά και από την εμφανή κόπωση του εκλογικού σώματος.
Την ευθύνη, όμως, γι’ αυτή την πορεία των πραγμάτων φέρει η ίδια η Ε.Ε. και η απουσία συγκροτημένης επικοινωνιακής πολιτικής. Θα ήταν ίσως απλουστευτικό να μιλήσουμε για «εκείνους» και για «μας»(Βρυξέλλες και πολίτες). Αλλά γιατί όχι; Στο κάτω κάτω, κανείς δεν εξηγεί πόσο σημαντική για το μέλλον της Ε.Ε. είναι η ανεξαρτησία των κοινοτικών θεσμών και πώς μέσω της Συνθήκης της Λισσαβώνας, σχεδόν το 90% των κοινοτικών νόμων είναι πλέον προϊόν συναπόφασης Κοινοβουλίου και Συμβουλίου Υπουργών.
Δεν είναι όλα άσπρο μαύρο, αλλά κανείς δεν κερδίζει το παιχνίδι αν αφουγκράζεται μόνο τη δική του ανάσα.
Ρίτσα Μασούρα, εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 16/4/09
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β1. «για λόγους εθνικών σκοπιμοτήτων και λαϊκισμού» . Να αποδώσετε το νόημα του αποσπάσματος σε 100-120 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β2. Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα που υπάρχουν στην πρώτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β3. Να χαρακτηρίσετε και να αξιολογήσετε τους συλλογισμούς που υπάρχουν στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β4. Το κείμενο που διαβάσατε είναι δοκίμιο , άρθρο ή επιφυλλίδα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
ΜΟΝΑΔΕΣ 7
Β5. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Γ. Σε ομιλία σας στην Βουλή των Εφήβων υποστηρίζετε την ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης και παράλληλα εκφράζετε τους προβληματισμούς σας σχετικά με τις προοπτικές της. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450- 500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
5ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΒΙΝΤΕΟ & DVD
Συχνά οι γονείς υποστηρίζουν ότι το παιδί τους παρακολουθεί ελάχιστα ή καθόλου τηλεόραση και υπερηφανεύονται που βλέπει μόνο βιντεοκασέτες ή DVD. Συγκριτικά με την τηλεόραση, οι βιντεοκασέτες ή τα DVD φαίνονται προτιμότερα. Και εδώ τα κινούμενα σχέδια μονοπωλούν το περιεχόμενο αυτών των ταινιών. Πρόκειται για ταινίες με αρχή, μέση και τέλος, τις οποίες συνήθως οι γονείς έχουν δει και έχουν εγκρίνει, οπότε τα παιδιά δεν έχουν φαινομενικά τον κίνδυνο να εκτεθούν σε ακατάλληλα ερεθίσματα. Επίσης, δεν υπάρχει ο φόβος της έκθεσή τους σε διαφημιστικά μηνύματα, που μπορεί να προηγηθούν, να παρεμβληθούν ή να ακολουθήσουν. Έτσι, οι γονείς αφήνουν τα παιδιά τους να παρακολουθήσουν με ασφάλεια αυτό που εκπέμπεται, όπως θα τα άφηναν με ασφάλεια στην προστασία μιας μπέιμπι-σίτερ ή μιας παιδαγωγού που την εμπιστεύονται.
Τα μειονεκτήματα της τηλεθέασης αυτών των ταινιών ωστόσο είναι αρκετά. Πρώτα απ’ όλα, η μεγάλη τους διάρκεια, που καθηλώνει τα παιδιά για δύο περίπου ώρες και τα καταδικάζει σε στασιμότητα. Στα πλεονεκτήματα συγκαταλέγεται το γεγονός ότι οι γονείς μπορούν ανά πάσα ώρα και στιγμή να τις διακόψουν, ώστε το παιδί να δει την ταινία τμηματικά, σε επεισόδια, χωρίς να χρειάζεται να μένει καθηλωμένο για δύο συνεχόμενες ώρες μπροστά στην οθόνη, όμως η πρακτική δείχνει ότι συνήθως δεν το πράττουν αυτό, διότι τους βολεύει στο να διεκπεραιώσουν κάτι, να κάνουν κάποια δουλειά «ανεμπόδιστοι» από τις πιθανές απαιτήσεις του παιδιού τους. Η ταινία γίνεται έτσι η πιο ασφαλής και ανέξοδη λύση.
Άλλο μειονέκτημα είναι η συνεχόμενη, σχεδόν καταναγκαστική παρακολούθηση αυτών των ταινιών από τα παιδιά, μέσα από την οποία δημιουργείται εθισμός και εξυπηρετούνται πολλές άλλες συναισθηματικές κυρίως ανάγκες: η ανάγκη για προσοχή, για συναισθηματική εγγύτητα και αλληλεπίδραση, η ανάγκη για επικοινωνία. Έτσι, τα παιδιά μπορεί να ζητούν επίμονα και ανησυχητικά επαναλαμβανόμενα την προβολή της αγαπημένης τους ταινίας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, του μεσημεριανού φαγητού, του πρωινού, του βραδινού ύπνου κ.ά. και οι γονείς, από τη άλλη πλευρά, να χρησιμοποιούν επίσης την αγαπημένη ταινία για να καταφέρουν το παιδί τους π.χ. να φάει ή να κοιμηθεί είτε να τη χρησιμοποιούν ως τιμωρία και ως απειλή, ώστε να το κάνουν να συνεργασθεί σε κάτι ή να μελετήσει τα μαθήματά του.
Επιπλέον, τα παιδιά, όπως και στη τηλεόραση, καταδικάζονται σε μοναχικότητα: βλέπουν μόνα τους την ταινία, την οποία οι γονείς έχουν ήδη δει, οπότε δε χρειάζεται να την ξαναδούν. Το παιδί είναι πολύ πιθανό ότι θα τη δει και θα την ξαναδεί και θα την ξαναδεί, αφού για αυτό αποτελεί ένα οικείο περιβάλλον ασφάλειας, όπου όλα είναι προβλέψιμα και αυτό είναι κάτι που του αρέσει.
Πρόσφατα συναντούμε επίσης όλο και περισσότερα αυτοκίνητα τα οποία στο πίσω μέρος των καθισμάτων του οδηγού και του συνοδηγού είναι εξοπλισμένα με οθόνες, για να μπορούν να βλέπουν τα παιδιά τα αγαπημένα τους κινούμενα σχέδια και, φυσικά, με την καθήλωσή τους αυτή, να μην ενοχλούν στο αυτοκίνητο και να μη δυσανασχετούν! Έτσι όλοι είναι – ή νομίζουν ότι είναι – ευχαριστημένοι. οι γονείς επειδή τα παιδιά τους είναι ήσυχα και έτσι μπορούν κι αυτοί να ησυχάζουν και τα παιδιά επειδή αφήνονται να βουλιάξουν στην πραγματικότητα της οθόνης, που τα γοητεύει και τους παρέχει συγκινήσεις ...
Βασιλική Παππά, Γονείς, παιδιά και ΜΜΕ, εκδ. Πατάκη
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β1. «οι γονείς, από τη άλλη πλευρά, να χρησιμοποιούν επίσης την
αγαπημένη ταινία για να καταφέρουν το παιδί τους π.χ. να φάει ή να
κοιμηθεί». Να σχολιάσετε το ρόλο της προσφοράς κινήτρων στην
διαπαιδαγώγηση των νέων ανθρώπων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β2. Να χαρακτηρίσετε (παραγωγική ή επαγωγική) τη συλλογιστική πορεία με την οποία αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας στη δεύτερη , τρίτη και τέταρτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 3
Β3. Να σχολιάσετε τη συνοχή στο εσωτερικό της δεύτερης παραγράφου
καθώς και ανάμεσα στην δεύτερη, τρίτη και τέταρτη παράγραφο του
κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Β4. Το κείμενο που διαβάσατε είναι εκλαϊκευμένος επιστημονικός λόγος.
Ποια χαρακτηριστικά του το επιβεβαιώνουν; Να αιτιολογήσετε την
απάντησή σας.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β5. Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στην τελευταία
παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας αναφέρεστε στα προβλήματα που παρατηρούνται στην ανάπτυξη των παιδιών στις δυτικές κοινωνίες καθώς και στους λόγους από τους οποίους προκαλούνται τα προβλήματα αυτά. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450- 500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
6ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Η ακρίβεια δεν μας σήκωσε από τον καναπέ
Στο προχθεσινό συλλαλητήριο για την ακρίβεια δεν μαζεύτηκαν ούτε 2.000 άτομα. Στο συλλαλητήριο των φιλάθλων αθλητικού συλλόγου για την κατάσταση στην ομάδα, διαδήλωσαν 20.000. Στη γενική απεργία της 19 Μαρτίου 2008 για το ασφαλιστικό κατέβηκαν στους δρόμους 150.000 διαδηλωτές – ίσως το μεγαλύτερο συλλαλητήριο από τη μεταπολίτευση. Δηλαδή, ο πολίτης ξυπνάει μέσα στον Έλληνα όταν με ένα τρόπο αφυπνίζονται τα ποδοσφαιρικά, συνδικαλιστικά, ή τα εθνικοπατριωτικά αντανακλαστικά του (για να θυμηθούμε τις διαδηλώσεις για το Μακεδονικό και τα συλλαλητήρια για τις ταυτότητες). Νιώθουμε ένα αίσθημα φυγής από την κοινωνική δράση· από τη διαμαρτυρία για την ακρίβεια, το νέφος, τις πυρκαγιές, την καταστροφή του περιβάλλοντος. Σ’ αυτές τις περιστάσεις από τον καναπέ σηκώνονται οι γνωστοί 2.000...
Μας έχει κυριεύσει ο μολυσματικός πεσιμισμός ότι τίποτα σ’ αυτόν τον τόπο δεν μπορεί να αλλάξει; Ο μηδενισμός της παραίτησης από κάθε διεκδίκηση; Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε παράδοση στα κοινωνικά κινήματα. Που δεν είναι οργανώσεις στήριξης ειδικών συμφερόντων, δεν είναι μη κυβερνητικές οργανώσεις, έχουν όμως ως στόχο την άμεση αντιπαράθεση. Με αιτήματα βαθιά πολιτικά, αφού διεκδικούν την ικανοποίησή τους από τις κυβερνήσεις. Ούτε γεννήθηκαν με την παγκοσμιοποίηση και τις νέες τεχνολογίες, αλλά τον 18ο αιώνα στην Αμερική (ιστορικά τα κινήματα υπέρ της ελευθερίας της δημοσιοποίησης, κατά του χαρτοσήμου, κατά του δουλεμπορίου...). Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να τα ενισχύσει αλλά και να τα περιστείλει. Η πύκνωση των διεθνών δικτύων, η υποχώρηση της εντοπιότητας δίνουν ισχυρή «φωνή» στις πανανθρώπινες διεκδικήσεις, όμως μόνο εκεί όπου υπάρχει ωρίμανση, συνειδητοποίηση των προβλημάτων (πείνα, φτώχεια, ανισότητα, μετανάστευση, φαινόμενο του θερμοκηπίου...). Οι νέες τεχνολογίες, πάλι, κατάργησαν τα σύνορα, την απόσταση, εκμηδένισαν το χρόνο. Ωστόσο, η λειτουργία και η επιτυχία τους δεν εκπορεύονται μόνο από τη δυνατότητα της στιγμιαίας υπερεθνικής επικοινωνίας αλλά και από (κυρίως από) την κοινή πολιτική διάθεση για κατακραυγή και σύγκρουση.
Τα κοινωνικά κινήματα έχουν δύναμη, είναι μια «ατμομηχανή» που αλλάζει τα δεδομένα, όταν και όπου η αγωνία αποσπά τον πολίτη από την τηλεοπτική ύπνωση. Από την καταναλωτική μαγγανεία. Από την αλαζονική ιδιώτευση. Από τον υπερφίαλο υλισμό. Από τον ξεροκέφαλο εγωισμό. Όλα αυτά, χαρακτηριστικά μας, εμποδίζουν να αναπτυχθεί σύμπνοια, συλλογικότητα. Η ακρίβεια δεν κατάφερε ακόμη να γκρεμίσει τη νοοτροπία του «ας βγάλουν οι άλλοι το φίδι από την τρύπα», την προκατάληψη του μικροαστού για τα πανό, τα πλακάτ, τις ντουντούκες. Δεν κατάφερε να διώξει το φόβο μπροστά στην απεραντοσύνη του δυνατού.
Τα λόγια δεν έχουν καμιά επίπτωση, ούτε επί καλώ ούτε επί κακώ. Μόνο η αντίληψη ότι από μας εξαρτώνται πολλά...
Τασούλα Καραϊσκάκη, εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 22-6-08
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Η παγκοσμιοποίηση μπορεί να τα ενισχύσει αλλά και να τα περιστείλει». Να αναπτύξετε το νόημα του αποσπάσματος χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της σύγκρισης και αντίθεσης.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Ποια τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στην πρώτη παράγραφο του κειμένου;
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Β.3. Να αξιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Β.4. Να σχηματίσετε μια παράγωγη λέξη, απλή ή σύνθετη, με το β΄ συνθετικό των λέξεων που ακολουθούν. Στη συνέχεια με κάθε παράγωγο να σχηματίσετε ένα ονοματικό σύνολο: παραίτησης, δημοσιοποίησης, κατακραυγή, σύγκρουσης, τηλεοπτική, υπερεθνικής.
ΜΟΝΑΔΕΣ 9
Β.5. αφυπνίζονται, μηδενισμός, περιστείλει, σύμπνοια. Να αντικαταστήσετε τις λέξεις με συνώνυμές τους που να αντιστοιχούν σε οικείο ύφος λόγου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Γ. Σε ομιλία σας, ως εκπρόσωπος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του Σχολείου σας σε εκδήλωση για τις μαθητικές κινητοποιήσεις, αναφέρεστε στην ανάγκη της συνεργασίας ατόμων και ομάδων καθώς και στους λόγους για τους οποίους οι συνεργασίες δεν ευοδώνονται σε αρκετές περιπτώσεις σήμερα. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450-500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
7ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Έσπασε η γυάλα του εφησυχασμού
Ένα ρήγμα μεγαλώνει -μαζί με την οικονομική κρίση- ραγδαία, εφιαλτικά μέσα μας. Άνετη χάι τεκ καθημερινότητα και δυσοίωνα οράματα δυστυχίας. Τα άφθονα «παιχνίδια» επικοινωνίας, τα τεχνολογικά εργαλεία, οι εντυπωσιακοί νεωτερισμοί, οι καθημερινές επιστημονικές εκπλήξεις δεν προσφέρουν σημαντική ανακούφιση, δεν χαλαρώνουν τον βρόγχο της ανασφάλειας, δεν βοηθούν να αισιοδοξούμε.
Μέχρι τον 17ο αιώνα η χριστιανική Δύση πίστευε στο τέλος του κόσμου, που θα ερχόταν ως ημέρα της κρίσεως. Ο Χριστόφορος Κολόμβος έλεγε ότι η «αυλαία» θα έπεφτε το 1656. Ο Λούθηρος έδινε στην ανθρωπότητα άλλα εκατό χρόνια. ΄Επειτα, με την εξέλιξη των επιστημών, που από τη μια διερεύνησαν το απώτερο παρελθόν (η μελέτη π.χ. των απολιθωμάτων, τον 18 αι., αποκάλυψε ότι η ανθρωπότητα είναι πολύ παλιότερη από όσο πιστευόταν) και από την άλλη άνοιξαν διάπλατα το δρόμο σε ένα συναρπαστικό μέλλον, ρίζωσε η βεβαιότητα ότι το αύριο είναι η Γη της Επαγγελίας και ανέτειλε η εποχή της προόδου, της ευημερίας, της ευτυχίας. Η καταιγιστική κούρσα της ανάπτυξης συνοδεύτηκε από την πεποίθηση ότι η σωτηρία θα έλθει από τις εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία, από τη διεύρυνση της γνώσης.
Αυτό δεν γίνεται πλέον πιστευτό. Ο κόσμος μας σπαράσσεται από συγκρούσεις, η φτώχεια, η εξαθλίωση, ο φόβος εισβάλλουν βίαια και στους παλιούς θυλάκους της ευημερίας θρυμματίζοντας τη γυάλα του εφησυχασμένου ατομικισμού. Το χλωμό, έτσι κι αλλιώς, μέλλον της εποχής των απολεσθέντων βεβαιοτήτων και της διακινδύνευσης λαμβάνει τώρα τον χαρακτήρα «μαύρης τρύπας». Η κατανάλωση, θεμέλιος λίθος της προσωπικής ολοκλήρωσης, περνάει στα απαγορευμένα. Τα προσωπικά αντικείμενα, τα καθημερινά εργαλεία (κινητά, υπολογιστές, gps), οι συσκευές, τα Ι.Χ., τα διαποτισμένα τόσο έντονα από υποκειμενικές, συναισθηματικές, αισθητικές αξίες, αδυνατούν να στηρίξουν μια ζωή εδραιωμένη στη γυαλιστερή φούσκα του υλισμού.
Τα μεγάλα ερωτήματα, το ζήτημα της αρχής, του τέλους, το νόημα και η αξία της ύπαρξης, επανέρχονται μαζί με το φάντασμα της ανέχειας. Μόνο που αυτή η τάση για επιστροφή στο ουσιώδες συνοδεύεται από σύγχυση. Ποιο είναι αυτό το ουσιώδες; Η χαμένη συλλογικότητα; Η αποστασιοποίηση από το κυνήγι του κέρδους; Ο «σώζων εαυτόν σωθήτω»; Η εποχή της προόδου (μια αλλαγή τόσο βαθιά που ακόμα μας προσδιορίζει) εξήρε τον ατομισμό, διέσπειρε τις συνειδήσεις. Αξεδιάλυτη ακόμη εκείνη η ανάγκη για λύτρωση που υποκινεί τους ανθρώπους να βάλουν τέλος στην κακή κοινωνική τους κατάσταση. Η κουλτούρα της αρπαχτής, του βολέματος, κυρίαρχη. Απουσία μέτρου, αυτοσυγκράτησης, σοβαρότητας, μιας νέας ακτινοβόλας ιδέας που να τρέφεται από τη συνείδηση της πραγματικότητας και από τις γεωμετρίες του ορθού λόγου. Αδιαφορία, μοναξιά, ανασφάλεια, φόβος, μίσος. Η κοινωνία που σπαράσσεται στη δίνη της πολυπρόσωπης βίας (βία του αποκλεισμού, της απόρριψης, της στέρησης - δεν είναι μόνο η βία στους δρόμους) δεν αποτελεί τηλεοπτική εικόνα. Μας ακουμπάει. Μας απειλεί.
Σπασμωδικό αλάφιασμα στο σκοτάδι. Μόνο λίγα βήματα από το ολισθηρό μονοπάτι προς τη βασιλεία του τρόμου. Όμως, ο τρόμος δεν μπορεί παρά να γεννήσει δύο ασυμβίβαστες αδελφότητες: Των δημίων και των θυμάτων.
Τασούλα Καραϊσκάκη, εφημερίδα Η Καθημερινή 22-03-09
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Θρυμματίζοντας τη γυάλα του εφησυχασμένου ατομικισμού». Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια του εφησυχασμένου ατομικισμού; Να παρουσιάσετε την άποψή σας σε μια παράγραφο 70 – 90 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Με ποια μέσα προσπαθεί να μας πείσει η αρθρογράφος για τη βασιμότητα των θέσεών της στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου;
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β.3. Ποια είναι η αποδεικτική μέθοδος που αξιοποιείται στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου;
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Το κείμενο που διαβάσατε είναι άρθρο. Γιατί δε θα μπορούσε να θεωρηθεί δοκίμιο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β.5. Ποιες αποκλίσεις από τη γλώσσα του άρθρου παρουσιάζει η γλώσσα του κειμένου που διαβάσατε; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές σε αυτό.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Γ. Σε ομιλία σας , στο πολιτιστικό κέντρο του δήμου, σε εκδήλωση με θέμα τα προβλήματα του σημερινού κόσμου, ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου σας, παρουσιάζετε τις σκέψεις σας για τα αδιέξοδα που δημιούργησε ο καταναλωτισμός και την ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε το νόημα της ποιότητας ζωής. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450 - 500 λέξεων .
ΜΟΝΑΔΕΣ 40
8ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Παγκοσμιοποίηση, μύθοι και πραγματικότητα
Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Ο γνωστός στοχαστής Ι. Wallerstein εντοπίζει το πρώτο παγκόσμιο σύστημα στον 16ο-17ο αιώνα. Σ’ αυτή την περίοδο αναδύεται στον ευρωπαϊκό κυρίως χώρο μια διεθνής αγορά όπου τα συμμετέχοντα κράτη ανταγωνίζονταν οικονομικά κατά τέτοιο τρόπο ώστε κανένα δεν κατάφερε να κυριαρχήσει πολιτικά – δεν κατάφερε δηλαδή να αντικαταστήσει τη λογική της ανοιχτής αγοράς με τη διοικητική λογική ενός γραφειοκρατικά οργανωμένου imperium. Κατά τον Wallerstein είναι ακριβώς η δυναμική του πρώτου αυτού παγκόσμιου συστήματος που εξηγεί γιατί η νεωτερικότητα πρωτοεμφανίστηκε στη Δύση και όχι σ’ άλλες προηγμένες προβιομηχανικές κοινωνίες όπως η Κίνα.
Μια δεύτερη παγκοσμιοποίηση παρατηρούμε στην περίοδο 1860-1914, μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από το άνοιγμα των διεθνών αγορών, την ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και την εποπτεία του ανοιχτού αυτού συστήματος από την ηγεμονεύουσα τότε Μ. Βρετανία. Με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ανοιχτές αγορές καταρρέουν, οι αντιμαχόμενες δυνάμεις υψώνουν τα εθνικά τείχη και ο οικονομικός προστατευτισμός κυριαρχεί στις διεθνείς συναλλαγές. Τέλος, στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα βλέπουμε ξανά ένα νέο, απότομο άνοιγμα των αγορών, μια πρωτοφανή κινητικότητα του κεφαλαίου και τη διαμόρφωση ενός παγκόσμιου οικονομικού χώρου υπό την εποπτεία των ΗΠΑ αυτή τη φορά.
Αν συγκρίνουμε τώρα τα τρία παγκόσμια συστήματα που ανέφερα πιο πάνω, βλέπουμε ότι στο πρώτο (16ος-17ος αι.) το κέντρο βάρους παραμένει η παραδοσιακή κοινότητα – αφού ούτε το κράτος ούτε οι μηχανισμοί της παγκόσμιας αγοράς διεισδύουν την περιφέρεια μιας χώρας σε βαθμό που να μειώνουν σημαντικά τη σχετική αυτονομία του οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού και πολιτισμικού τοπικισμού που χαρακτήριζε όλες τις προνεωτερικές κοινωνίες. Με την παγκοσμιοποίηση του 1860-1914, το κέντρο βάρους μετατίθεται από το τοπικό στο κρατικό επίπεδο: το κράτος-έθνος, αντίθετα με τα προνεωτερικά κράτη, αποκτά τεχνολογίες και διοικητικά μέσα που του επιτρέπουν να διεισδύσει την περιφέρεια μιας επικράτειας αμβλύνοντας τους παραδοσιακούς τοπικισμούς και συγκεντρώνοντας όχι μόνο τα μέσα παραγωγής αλλά και τα μέσα κυριαρχίας και επιρροής στο εθνικό κέντρο. Εδώ έχουμε λιγότερο την τοπική και περισσότερο την κρατική αυτονομία, αφού οι παγκόσμιοι μηχανισμοί της αγοράς διεισδύουν μεν τον κρατικό χώρο αλλά όχι σε βαθμό που να αποδυναμώνουν σημαντικά τα εθνικά σύνορα - πράγμα το οποίο συμβαίνει στην τωρινή παγκοσμιοποίηση.
Πράγματι σήμερα το κέντρο βάρους μετατίθεται στο παγκόσμιο επίπεδο αφού οι πολυεθνικές εταιρείες διεισδύουν τον κρατικό και τοπικό χώρο σε βαθμό που ήταν αδιανόητος στις δύο προηγούμενες παγκοσμιοποιήσεις. Αν σκεφτεί κανείς πως μια πολυεθνική, όπως η Sony για παράδειγμα, έχει σήμερα παραρτήματα όχι μόνο στις πρωτεύουσες όλων σχεδόν των χωρών του πλανήτη αλλά και στις περισσότερες πόλεις κάθε χώρας, αντιλαμβάνεται τον βαθμό διεισδυτικότητας του παγκόσμιου κεφαλαίου.
Η τωρινή παγκοσμιοποίηση δεν έχει μόνο μια οικονομική αλλά και μια πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική διάσταση. Αν στον οικονομικό χώρο οι πολυεθνικές εταιρείες είναι κυρίαρχες, στον πολιτικό τα κράτη-έθνη παραμένουν οι κύριοι παίκτες. Η θέση ότι σήμερα το κράτος-έθνος περιθωριοποιείται και ότι μακροπρόθεσμα θα εκλείψει δεν ευσταθεί. Πρόκειται περί μύθου. Το κράτος-έθνος χάνει λειτουργίες στο εσωτερικό της επικράτειας, αλλά αποκτά νέες λειτουργίες στην παγκόσμια αρένα. Και είναι ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο που, στην ύστερη νεωτερικότητα, η κρατική μηχανή (σε ό,τι αφορά υλικούς και ανθρώπινους πόρους) δεν μικραίνει αλλά μεγαλώνει. Άρα αυτό που σταδιακά εκλείπει δεν είναι το κράτος αλλά ο κρατισμός: δηλαδή η ικανότητα των κρατικών ελίτ να ελέγχουν εντός των εθνικών συνόρων τις κινήσεις κεφαλαίων, την εγκληματικότητα, τις αυξανόμενες ανισότητες κ.τ.λ.
Περνώντας τώρα στον κοινωνικό χώρο, εδώ βλέπουμε τη σημαντική ανάπτυξη παγκόσμιων μη κυβερνητικών οργανώσεων, καθώς και νέων κινημάτων τύπου Σιατλ και Γένοβας. Αυτού του τύπου οι οργανώσεις/κινήματα παρουσιάζουν ένα δυναμισμό που τα παραδοσιακά συνδικάτα και κόμματα έχουν απολέσει. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως, όπως πολλοί νομίζουν, τα πρώτα θα αντικαταστήσουν ή περιθωριοποιήσουν τα δεύτερα. Σημαίνει όμως πως μια συνεργασία επί ίσοις όροις μεταξύ των δύο θα μπορούσε να αναζωογονήσει το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα.
Τέλος στον πολιτισμικό χώρο παρατηρούμε μια πρωτοφανή συγκέντρωση των ΜΜΕ στα χέρια ενός μικρού αριθμού μεγιστάνων (π.χ. Μέρντοκ) που επιβάλλουν μιαν άκρως καταναλωτική κουλτούρα - μια κουλτούρα που διαμορφώνει ταυτότητες και τρόπους ζωής σε πλανητικό επίπεδο.
Η τωρινή παγκοσμιοποίηση και λόγω του διεθνούς ανταγωνισμού και λόγω των νέων τεχνολογιών έχει οδηγήσει στην παραγωγή τεράστιου πλούτου. Ως γνωστόν αυτός ο πλούτος κατανέμεται κατά εξαιρετικά άνισο τρόπο. Οι εντεινόμενες ανισότητες, ενδοκρατικές και διακρατικές, έχουν οδηγήσει σε μια τερατώδη κατάσταση όπου λίγα άτομα, που δεν λογοδοτούν σε κανένα, κατέχουν πόρους οι οποίοι ξεπερνούν το εθνικό προϊόν μικρών τριτοκοσμικών χωρών.
Μουζέλης Μ. , εφημ. το Βήμα, 14-10-07
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «η παροχή ιδιαίτερων ικανοτήτων σε κάθε πολίτη της χώρας είναι κάτι το απαραίτητο». Να αναπτύξετε το νόημα της θέσης σε μια παράγραφο 100-120 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Να εντοπίσετε τα μέσα πειθούς που αξιοποιεί ο αρθρογράφος στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β.3. Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα του αρθρογράφου στην έκτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: αποποιηθούν, δομικές, συλλεχθούν, δημοσιοποιήσει.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί σε πολιτική εφημερίδα παρουσιάζετε τις ιδέες σας για το σχολείο του μέλλοντος. Αναφέρεστε στα χαρακτηριστικά που θα έχει αλλά και στις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση των ιδεών σας. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450 -500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
9ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Λουκέτο στην παιδική χαρά
Το Web 2. 0 έχει πλέον ολοκληρωθεί για τα καλά και διαδικτυακοί τόποι όπως το You Tube, το Flickr, το Facebook και το Digg έχουν μετατρέψει το διαδίκτυο από μια στατική πηγή πληροφοριών σε μια τεράστια διαδραστική ψηφιακή παιδική χαρά. Ποια θα είναι η συνέχεια; Πώς θα είναι το επόμενο στάδιο της κουλτούρας του διαδικτύου – αυτό το οποίο ορισμένοι αποκαλούν Web 3. 0;
Το γενικό μήνυμα φαίνεται να δείχνει ότι προετοιμάζονται βαθιές αλλαγές. Αν το Web 2. 0 έχει ως κύριο χαρακτηριστικό του το ότι ο καθένας παράγει το δικό του περιεχόμενο και μπορεί να το μοιράζεται με όλους , το Web 3. 0 έχει ως χαρακτηριστικό το να καταστήσει τις πληροφορίες λιγότερο ελεύθερες. Οι φόβοι γύρω από την προστασία της ιδιωτικής ζωής, οι νέες μορφές διαφήμισης και οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι εταιρείες των μέσων επικοινωνίας θα υψώσουν περισσότερα ψηφιακά τείχη, οδηγώντας σε ένα Dιαδίκτυο το οποίο θα είναι ασφαλέστερο αλλά θα χάσει το πλεονέκτημα της ελευθερίας.
Μια αιτία για αυτό είναι ένας νέος ρεαλισμός γύρω από τα προσωπικά δεδομένα. Αυτή τη στιγμή οι χρήστες του Διαδικτύου αποθηκεύουν στο Ιnternet ένα σωρό προσωπικές πληροφορίες: το ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο στις υπηρεσίες webmail, τις φωτογραφίες τους στο Flickr, την ατζέντα με τα ραντεβού τους στο ημερολόγιο του Google, τα ταξιδιωτικά τους σχέδια στο Doppir και ούτω καθεξής. Αυτό το ανοιχτό πνεύμα αποτελεί ένα από τα καθοριστικά χαρακτηριστικά του Web 2. 0. Ο ειδικός λογισμικών Νατ Τόρκινγκτον των τεχνολογικών εκδόσεων Ο’ Reilly Media προβλέπει ωστόσο ότι σύντομα θα υπάρξει ένας αρνητικός αντίκτυπος.
Υποστηρίζει ότι μια μεγάλη διαρροή ή κλοπή προσωπικών δεδομένων θα μπορούσε να αλλάξει το κλίμα μέσα σε μια στιγμή. «Θα μπορούσαμε να έχουμε κάτι αντίστοιχο με το Three Mile Island στο Διαδίκτυο» λέει, αναφερόμενος στο ατύχημα του 1979 που έστρεψε την αμερικάνικη κοινή γνώμη εναντίον των πυρηνικών σταθμών. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, πιστεύει ότι οι χρήστες θα αρχίσουν να αποσύρουν τις προσωπικές πληροφορίες τους από τις διαδικτυακές υπηρεσίες ή θα αρχίσουν να τις υποβάλλουν σε περιορισμούς.
« Θα δούμε ένα υβριδικό μοντέλο» δηλώνει, με λογισμικά τα οποία θα επικοινωνούν με το Διαδίκτυο ενώ ταυτόχρονα θα αποθηκεύουν τις προσωπικές πληροφορίες στον υπολογιστή σας. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιείτε το Gmai για να λαμβάνετε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σας αλλά θα κατεβάζετε τα προσωπικά μηνύματά σας σε ένα πιο προστατευμένο σημείο. Περιοχές του Διαδικτύου που αυτή τη στιγμή είναι αφιερωμένες στην ανεμπόδιστη ανταλλαγή πληροφοριών – όπως το You Tube ή το Facebook – μπορεί να εξελιχθούν σε περιφραγμένες κοινότητες όπου μόνο επιλεγμένα άτομα έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε δεδομένα.
Ένας άλλος παράγοντας ο οποίος θα περιορίσει την ελευθερία στο Διαδίκτυο είναι η διαφήμιση. Σύμφωνα με τον Μπράιαν Ντάβισον , ηλεκτρονικό επιστήμονα του Πανεπιστημίου Λι της Πενσυλβανίας, η επιρροή της θα συνεχίσει να αυξάνεται. Προσπαθώντας απεγνωσμένα να προσελκύσουν ανθρώπους των οποίων το διάστημα προσοχής διαρκεί όσο ένα κλικ του ποντικιού, οι διαφημιστές θα επινοήσουν όλο και πιο δόλιες στρατηγικές για να σας ξεγελάσουν.
Μερικά κόλπα χρησιμοποιούνται ήδη. Ας πούμε ότι προσπαθείτε να φτάσετε στην ιστοσελίδα Microsoft.com αλλά κατά λάθος γράφετε Mαcrosoft com. Θα καταλήξετε σε μια εταιρεία της οποίας το όνομα δεν έχει καμία σχέση με τη λέξη Mαcrosoft- απλώς «σταθμεύει» σε αυτή τη διεύθυνση για να έχει περισσότερη προβολή. Κάτι ανάλογο θα δείτε και στη διεύθυνση Mycrosoft.com.
Η διαδικτυακή διαφήμιση εξελίσσεται παρ΄ όλα αυτά γρήγορα. Η επόμενη γενιά θα γλιστράει μέσα στα αποτελέσματα αναζήτησης, τονίζει ο κ. Ντάβισον. Για παράδειγμα, ένας δικτυακός τόπος ο οποίος πουλάει κινηματογραφικές αφίσες μπορεί να παρεισφρέει μέσα στα αποτελέσματα αναζήτησης για την κριτική μιας ταινίας. Το link μπορεί να φαίνεται χρήσιμο, αν όμως το πατήσετε θα σας βγάλει σε μια διαφήμιση. Ο κίνδυνος από αυτές τις δραστηριότητες είναι ότι θα μπερδεύουν τα αποτελέσματα αναζήτησης, εμποδίζοντάς μας να βρίσκουμε αυτό που θέλουμε.
Η διαδικτυακή διαφήμιση θα διογκωθεί επίσης μέσω μιας άλλης κατεύθυνσης. Τα επόμενα πέντε χρόνια ίσως δούμε μια δραματική αλλαγή με την απογείωση της «μπλογκοφήμισης» (blogvertising).
ΑΝΝΑLEE NEWITZ, εφημ. TO BHMA, 4/5/2008
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Ένας άλλος παράγοντας ο οποίος θα περιορίσει την ελευθερία στο Διαδίκτυο είναι η διαφήμιση». Να ανασκευάσετε την παραπάνω άποψη σε μια παράγραφο 100-120 λέξεων. ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Να προσδιορίσετε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στην τρίτη παράγραφο του κειμένου. ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.3. « Οι φόβοι γύρω...... το πλεονέκτημα της ελευθερίας». Να χαρακτηρίσετε το συλλογισμό του αρθρογράφου. ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της παύλας στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου. ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Γ. Σε εισήγηση που υποβάλλετε στη διαφημιστική εταιρεία που εργάζεστε επισημαίνετε στους νέους συναδέλφους σας τους λόγους για τους οποίους οι διαφημίσεις σας για να είναι πετυχημένες πρέπει να απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τις γυναίκες ενώ παράλληλα παρουσιάζετε τις προϋποθέσεις με τις οποίες η διαφήμιση μπορεί να είναι αποτελεσματική. Το κείμενό σας να έχει έκταση 500 – 600 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
10ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Hey you, όλοι εμείς
Από τους 24 μαθητές της τάξης, οι περισσότεροι από τους μισούς είναι ξένοι, κυρίως Αφρικανοί αλλά και Κινέζοι. Η τάξη βρίσκεται σε δημόσιο σχολείο, σε υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Πράγματι. O Γάλλος σκηνοθέτης Λοράν Καντέ βλέπει «Ανάμεσα στους τοίχους». Αυτούς που υψώνει η κοινωνία, η οικογένεια, η καταγωγή και προσπαθεί να υπερπηδήσει το εκπαιδευτικό σύστημα. Το δημόσιο, εννοείται. Ο Καντέ κινηματογραφεί τη νέα πραγματικότητα (η οποία δεν είναι και τόσο «νέα», αφού απασχολεί τη γαλλική εκπαιδευτική κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια), καταγράφει αντιδράσεις και συμπεριφορές, αναρωτιέται για τον ρόλο του καθηγητή, τις μεθόδους διδασκαλίας, τα όρια, που καθημερινά καταστρατηγούνται και επαναφευρίσκονται. Οι 15χρονοι γυμνασιόπαιδες δοκιμάζουν τις αντοχές των σχολικών αξιών, δοκιμάζοντας παράλληλα και τη δύναμη της δικής τους αυθαιρεσίας. Αυτό το εκατέρωθεν crash test δεν έχει νικητές και ηττημένους. Και οι δύο πλευρές (καθηγητές και μαθητές) αποχωρούν στο τέλος της χρονιάς, με απώλειες και ερωτήματα. Η ταινία έφθασε στις ελληνικές αίθουσες, τροπαιούχος (με τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών) και με διθυραμβικές κριτικές, πριν από 10 ημέρες. Οι δύο αθηναϊκοί κινηματογράφοι που τη φιλοξενούν έχουν εντυπωσιακή πληρότητα. Την περασμένη Κυριακή, μάλιστα, η ουρά στον έναν από τους δύο, φιδοειδής, έφθανε έως το μετρό της οδού Κοραή. Τι οδηγεί τόσο κόσμο –και μάλιστα με αυξημένο ενδιαφέρον, αν κρίνουμε από την ένταση με την οποία διεκδικούν μια θέση– σε μια ταινία γυρισμένη με τη λιτότητα και αμεσότητα του ντοκιμαντέρ, χωρίς κανένα από τα στοιχεία που συμβάλλουν, συνήθως, στην επιτυχία ενός έργου: συναισθηματικές κορυφώσεις, δράση, αγωνία, αποκαλύψεις κ.ο.κ. Ένας καθηγητής (ο Φρανσουά Μπεγκοντό, συγγραφέας του ομότιτλου βιβλίου «Ανάμεσα στους τοίχους», συνσεναριογράφος και κεντρικό πρόσωπο στο φιλμ), η τάξη με τους (επιλεγμένους) μαθητές, μια καθημερινότητα δύσκολη, αλλά αναμενόμενη. Κι όμως. Η «αμοντάριστη» πραγματικότητα, πυκνή σε μικρογεγονότα και επεισόδια που παράγουν οι γνωστές τριβές και οι άγνωστες, ακόμη, συνέπειες της κατεδάφισης ενός αναγνωρισμένου κώδικα συμπεριφοράς, μάς γεμίζει σκέψεις και αισθήματα. Σοφά δηλώνει ο Καντέ στις συνεντεύξεις του ότι «το σχολείο δεν είναι καταφύγιο, αλλά αποτελεί τμήμα της κοινωνίας και ό,τι συνεπώς συμβαίνει σε αυτήν αντικατοπτρίζεται σε ένα βαθμό και στο σχολείο». Οι εν ενεργεία Πόντιοι Πιλάτοι ας ανασκουμπωθούν. Έχουν πολλή δουλειά: μήπως τα στραβά του σχολείου οφείλονται στο γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά δε μιλάνε γαλλικά στο σπίτι τους; (στις συναντήσεις γονέων ορισμένοι χειρίζονται υποτυπωδώς ή καθόλου τη γαλλική γλώσσα). Ή μήπως πρέπει να στραφούμε στο υψηλό ποσοστό μαθητών που πηγαίνει στο γυμνάσιο με σημαντική υστέρηση στην εκμάθηση; Αδυνατούν να κατανοήσουν κοινότοπες εκφράσεις, να ερμηνεύσουν τρέχουσες λέξεις, να κλίνουν κοινόχρηστα ρήματα. Επιπλέον: ορισμένοι πηγαίνουν χωρίς καν τσάντα στο σχολείο, αδιαφορούν για τις ελάχιστες, συμβατικές υποχρεώσεις τους, αυθαδιάζουν στον καθηγητή. Στους συλλόγους τους οι καθηγητές προβληματίζονται: οι αυστηροί κανόνες αυξάνουν την ένταση; Πρόκειται για αυθαιρεσία των μαθητών ή μήπως πρέπει να πάρουν απόφαση ότι αυτό είναι το πνεύμα των καιρών; Δώδεκα παραπομπές στο πειθαρχικό συμβούλιο μέσα σε ένα χρόνο μήπως είναι υπερβολή; Γιατί οι μαθητές εισπράττουν ως εκδίκηση την επιβολή πειθαρχίας; Η πολυπολιτισμική σχολική κοινότητα, με παιδιά που αδυνατούν να προσδιορίσουν την εθνική τους ταυτότητα (πότε μάχονται τη χώρα καταγωγής πότε τη χώρα υποδοχής), με μαθητές που αμφισβητούν την αυθεντία του δασκάλου (αν υποθέσουμε ότι ο καθηγητής επιθυμεί να την υποστηρίξει), κλυδωνίζεται, αναζητώντας ένα νέο στίγμα. Και αυτός ακριβώς ο κλυδωνισμός, παρά το γεγονός ότι το γαλλικό δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα ούτε εγκαταλελειμμένο είναι ούτε απολύτως απαξιωμένο, συμβαίνει στα σωθικά της κοινωνίας. Της παρούσας και της μελλοντικής. Διαρκείς εσωτερικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αξίες εδραιωμένες, αλλά αδύναμες πλέον να ρυθμίσουν τη σχολική μικροκοινωνία. Τι σημαίνει δημοκρατικό σχολείο σήμερα και τι εκμοντερνισμένη εκπαίδευση; Όποιες και αν είναι οι απαντήσεις ένα είναι βέβαιο: οι τοίχοι, που χωρίζουν το μέσα και έξω από την τάξη, δεν υπάρχουν. Στα θρανία δεν κάθονται πια τα παιδιά αλλά η ίδια η κοινωνία. Μ. Κατσουνάκη, εφημ. Η Καθημερινή, 2-11-2008
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Το σχολείο δεν είναι καταφύγιο, αλλά αποτελεί τμήμα της κοινωνίας». Να αναπτύξετε το νόημα του αποσπάσματος σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Β.2. Να προσδιορίσετε τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 7
Β.3. Να χαρακτηρίσετε και να αξιολογήσετε το συλλογισμό που ακολουθεί: «το σχολείο δεν είναι καταφύγιο, αλλά αποτελεί τμήμα της κοινωνίας και συνεπώς ό,τι συμβαίνει σε αυτήν αντικατοπτρίζεται σε ένα βαθμό και στο σχολείο».
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Να δώσετε ένα αντώνυμο για την καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: καταστρατηγούνται, διθυραμβικές, πληρότητα, λιτότητα, κοινότοπες.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική εφημερίδα αναφέρεστε στον πολυπολιτιστικό χαρακτήρα των σημερινών κοινωνιών, παρουσιάζοντας τους λόγους που το προκάλεσαν καθώς και τους τρόπους με τους οποίους επιβάλλεται να τον αντιμετωπίσει η πολιτεία. Το κείμενό σας να έχει έκταση 500-600 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
11ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 16/11/08
Μετανάστευση και άσυλο: η αναγκαιότητα μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής
Βυθισμένη μέσα στη δίνη της παγκοσμιοποίησης, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Από το 2002, στο ευρωπαϊκό έδαφος εισέρχονται κάθε χρόνο από 1,5 έως 2 εκατομμύρια μεταναστών. Η μετανάστευση είναι μια ευκαιρία και ταυτόχρονα μια διπλή πρόκληση για την Ευρώπη. Ευκαιρία, εφόσον η συμβολή της μετανάστευσης στη δημογραφική ανάκαμψη και τον οικονομικό δυναμισμό της Ευρώπης είναι σημαντική. Μέχρι το 2060, ο ενεργός πληθυσμός της Ευρώπης αναμένεται να μειωθεί κατά 50 εκατομμύρια, ακόμη και αν τα μεταναστευτικά ρεύματα διατηρηθούν στα σημερινά επίπεδα. Χρειαζόμαστε επομένως περισσότερο από ποτέ μια Ευρώπη ανοικτή στο εργατικό δυναμικό, στις δεξιότητες και στα προσόντα των μεταναστών που εισέρχονται νομίμως στο έδαφός της. Διπλή πρόκληση, διότι η Ευρώπη οφείλει να διευκολύνει την ένταξη των νόμιμων μεταναστών, δεδομένου ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα του πολιτιστικού μας πλούτου αλλά και προϋπόθεση μιας επιτυχημένης νόμιμης μετανάστευσης. Η Ευρώπη οφείλει, επίσης, να τηρήσει σταθερή στάση έναντι της παράνομης μετανάστευσης που απαξιώνει την πολιτική της νόμιμης μετανάστευσης, διακυβεύει την κοινωνική συνοχή και καλλιεργεί την ξενοφοβία. Αλλά και κατά την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, πρέπει να διατηρείται ο σεβασμός της αξιοπρέπειας των ατόμων τα οποία εγκαταλείπουν τον τόπο καταγωγής τους σε κατάσταση απελπισίας, εξαιτίας της φτώχειας ή των διώξεων που υφίστανται. Αντιμέτωπη με το εύρος και την πολυπλοκότητα της μετανάστευσης, η Ευρώπη δεν έχει περιθώρια επιλογής. Οφείλει να ενισχύσει την κοινή μεταναστευτική πολιτική, αναπτύσσοντας μια πραγματική συνδυασμένη διαχείριση των μεταναστευτικών ρευμάτων, τόσο μεταξύ των κρατών-μελών όσο και έναντι τρίτων χωρών. Η κοινή αυτή μεταναστευτική πολιτική πρέπει να διέπεται από δύο βασικές επιταγές: Την αλληλεγγύη και τον σεβασμό του ατόμου. Η αλληλεγγύη αποτελεί πλέον προφανές στοιχείο σε μια Ευρώπη χωρίς σύνορα. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα κοινό πλαίσιο και αποτελεσματικούς μηχανισμούς συνεργασίας, που θα μας επιτρέψουν να ενισχύσουμε την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών-μελών και ένα πνεύμα κοινής ευθύνης. Αυτό το ευρωπαϊκό πλαίσιο αλληλεγγύης πρέπει να ισχύει τόσο για τη νόμιμη όσο και για την παράνομη μετανάστευση. Οφείλουμε να βελτιώσουμε την κοινή πολιτική θεωρήσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές εξελίξεις. Οφείλουμε επίσης να είμαστε ενωμένοι και αποτελεσματικοί στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, αφού ορισμένα κράτη-μέλη είναι πιο εκτεθειμένα στις παράνομες μετακινήσεις μεταναστών απ' ό,τι άλλα. Ο ευρωπαϊκός οργανισμός FRONTEX, ο οποίος συντονίζει τη δράση των συνοριακών φυλάκων των κρατών-μελών, πρέπει να ενισχυθεί. Με περισσότερα μέσα και αποτελεσματικότερη ικανότητα παρέμβασης, θα μπορεί να προλαμβάνει τις τραγωδίες που βλέπουμε να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η υποδοχή των προσφύγων παραμένει βεβαίως προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρώπη έθεσε τα θεμέλια ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου. Αλλά πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά. Χάρη στο σχέδιο δράσης της Επιτροπής, η Ευρώπη θα μπορέσει σταδιακά να κατευθυνθεί προς μια πραγματική εναρμόνιση των διαδικασιών που διέπουν το δικαίωμα ασύλου, με αποτέλεσμα μια κοινή διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων. Εκτός από τη νομοθετική σύγκλιση θα πρέπει να υπάρξει και ενίσχυση της έμπρακτης συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών. Για τον σκοπό αυτό, η ίδρυση ευρωπαϊκού γραφείου στήριξης θα αποβεί πολύτιμη. Θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών καθώς και την ίση μεταχείριση και προστασία των προσφύγων. Είναι επίσης επιτακτική η ανάγκη να βελτιωθούν οι συνθήκες υποδοχής των προσφύγων, που είναι πολύ ανεπαρκείς και χαμηλού επιπέδου. Προτίθεμαι να μεταβώ ο ίδιος προσωπικά σ' αυτά τα κέντρα υποδοχής για να εκτιμήσω την έκταση του προβλήματος. Η ανάγκη για τον σεβασμό του ατόμου πρέπει να αποτελέσει τη βάση των μέτρων που θα λάβει η Ευρώπη για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Θα μεριμνήσω επίσης για την τήρηση κατά γράμμα των διατάξεων του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ύψιστου συμφέροντος του παιδιού στο πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας περί επιστροφής. Δεν λησμονώ ότι η παράνομη μετανάστευση ανοίγει την πόρτα στις αυθαιρεσίες, στην εκμετάλλευση όσων στερούνται δικαιωμάτων και σε νέες μορφές απαράδεκτης δουλείας. Η παράνομη εργασία πρέπει να επισύρει σοβαρές κυρώσεις, στη δε εμπορία προσώπων πρέπει να εφαρμόζεται μηδενική ανοχή. Τέλος, τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να μην αναγνωρίσουν ότι ορισμένες μαζικές ρυθμίσεις τείνουν να ενθαρρύνουν την παράνομη μετανάστευση. Άρθρο του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jacques Barrot, εφημ. Η Καθημερινή, 22-06-08 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «Η κοινή αυτή μεταναστευτική πολιτική πρέπει να διέπεται από δύο βασικές επιταγές: Την αλληλεγγύη και τον σεβασμό του ατόμου». Να παρουσιάσετε την έννοια “σεβασμός του ατόμου” σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τα μέσα πειθούς που αξιοποιεί ο αρθρογράφος στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Β.3. «Αντιμέτωπη με το εύρος και την πολυπλοκότητα της μετανάστευσης, η Ευρώπη δεν έχει περιθώρια επιλογής. Οφείλει να ενισχύσει την κοινή μεταναστευτική πολιτική». Να χαρακτηρίσετε (παραγωγικό, επαγωγικό, αναλογικό) το συλλογισμό του συγγραφέα.
ΜΟΝΑΔΕΣ 2
Β.4. Να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: δίνη, ανάκαμψη, δεξιότητες, διευκολύνει, διακυβεύει.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Γ. Σε ομιλίας σας, στο πολιτιστικό κέντρο του δήμου, σε ημερίδα με θέμα τη μεταναστευτική πολιτική που θα ακολουθήσει η πόλη σας, αναφέρεστε στις αιτίες που προκαλούν τη μετανάστευση καθώς και τις επιδράσεις από την παρουσία μεταναστών σε μια χώρα. Το κείμενό σας να έχει έκταση 500-600 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
12ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Παιδεία δύο ταχυτήτων στην Ευρώπη
Πρακτικά κάθε ηγέτης στην Ευρώπη –αν όχι σε όλον τον κόσμο –δίνει λόγους σχετικά με το πώς η παροχή ιδιαίτερων ικανοτήτων σε κάθε πολίτη της χώρας μέσω της εκπαίδευσης είναι κάτι το απαραίτητο για τον ανταγωνισμό στην παγκόσμια οικονομία της γνώσης. Ωστόσο ο τελευταίος γύρος του Προγράμματος Αποτίμησης Μαθητών Διεθνώς (Programme for Intermational Student Assessment – PISA) του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) καταδεικνύει ότι το κοινωνικό υπόβαθρο παίζει καθοριστικό ρόλο στην απόδοση των μαθητών των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών περισσότερο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες –χώρα που για τους περισσότερους Ευρωπαίους αποτελεί την επιτομή των κοινωνικών ανισοτήτων.
Αυτή η ανισορροπία φάνηκε ξεκάθαρα κατά τις εβδομάδες ταραχών που συγκλόνισαν τη Γαλλία. Ενώ τα μοντέρνα εκπαιδευτικά συστήματα κινούνται προς μια πιο εξατομικευμένη εκπαίδευση , το παραδοσιακό ευρωπαϊκό μοντέλο προσφέρει πλείστες ευκαιρίες στα σχολεία και στους καθηγητές να αποποιηθούν τις ευθύνες τους για την αποτυχία των μαθητών.
Το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα, λ.χ. χωρίζει τους μαθητές σε επαγγελματικά και ακαδημαϊκά μονοπάτια στην ηλικία των 10 ετών. Τα παιδιά γονέων υψηλού μορφωτικού επιπέδου καταλήγουν στην ακαδημαϊκή ρότα σε τετραπλάσιο ποσοστό από τα παιδιά των εργατών, ακόμη και όταν η απόδοσή τους δεν είναι καλύτερη. Οι γερμανοί πολιτικοί έχουν προσπαθήσει να φέρουν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις σε αρκετά επίπεδα, αλλά ορρωδούν να ασχοληθούν με αυτές τις δομικές ανισότητες. Κάποιοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι είναι αναγκασμένοι να περιμένουν καταληκτικές ενδείξεις για την ύπαρξη κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων στην εκπαίδευση . θα χρειασθεί όμως ακόμη μια δεκαετία για να συλλεχθούν τα δεδομένα και ως τότε οι μαθητές θα μένουν πίσω. Και άλλες χώρες έχουν παρόμοια στάση. η Γαλλία δεν ασχολήθηκε καν να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία της PISA για τις κοινωνικές ανισότητες ανάμεσα σε διαφορετικά σχολεία.
Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται στην ανώτατη εκπαίδευση . Τα 30 κράτη –μέλη του ΟΟΣΑ στέλνουν σε μεγάλο ποσοστό τους πολίτες τους στο πανεπιστήμιο, αλλά κάποια εξ αυτών εξελίσσονται με ταχύτερους ρυθμούς. Από το 1960 η Νότια Κορέα έχει τριπλασιάσει τον αριθμό των αποφοίτων πανεπιστημίου ως ποσοστό του πληθυσμού, ανεβαίνοντας από την 21η στην 3η θέση στον σχετικό δείκτη του ΟΟΣΑ. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ιταλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου , είτε διατήρησαν τη θέση τους είτε έμειναν πίσω. Η Γερμανία έπεσε από την 14η στην 23η θέση.
Αυτό το χάσμα αναμένεται να διευρυνθεί έτι περαιτέρω. Οι περισσότερες ηπειρωτικές ευρωπαϊκές χώρες δεν κάνουν τις απαραίτητες επενδύσεις για τη δημιουργία περισσότερων θέσεων στα πανεπιστήμια. Οι μέσες κρατικές δαπάνες για κάθε φοιτητή πανεπιστημίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οι μισές από αυτές των ΗΠΑ. Και η Ευρώπη συνεχίζει να εμποδίζει τα πανεπιστήμια να χρεώνουν τα δίδακτρα με προμαχώνα το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο θα ήταν άδικο για τους μη έχοντες. Η αλήθεια είναι ότι αυτή τη στιγμή οι δαπάνες για την ανώτατη εκπαίδευση στην Ευρώπη ακολουθούν την κατιούσα και η εργατική τάξη εκπροσωπείται ελάχιστα. Στη Γαλλία και στη Γερμανία μόνο το ένα τρίτο των αποφοίτων λυκείου συνεχίζουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ευρώπης ακόμη δεν έχει γίνει μια μοντέρνα βιομηχανία γνώσης, υπό την έννοια ότι δεν έχει μέχρι τούδε αξιοποιήσει τις πιο έξυπνες μεθόδους που έχουν αναφανεί για την παιδεία των μαθητών. Υπάρχει βέβαια ένα μεγάλο σώμα ερευνών πάνω στη μάθηση, αλλά σημαντικό μέρος δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη μάθηση στην πραγματική ζωή. Ακόμη και οι έρευνες που έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα δεν έχουν σημαντικό αντίκτυπο επειδή η εκπαίδευση καθορίζεται από τοπικούς επιτηδευματίες που εργάζονται μεμονωμένα και βασίζονται στη λαϊκή σοφία για να εξακριβώσουν τι δουλεύει και τι όχι. Έτσι και η κεντρική διοίκηση –η οποία ακόμη διαφεντεύει τα ευρωπαϊκά σχολεία-πρέπει να δώσει τη θέση της στους καθηγητές στην αναζήτηση τρόπων λειτουργίας του κάθε σχολείου.
Κάποιοι εκτιμούν ότι αν δοθεί στα σχολεία μεγαλύτερη ευθύνη στη λήψη αποφάσεων θα ενταθούν οι ανισότητες. Οι ενδείξεις όμως παρουσιάζουν μια διαφορετική πραγματικότητα : η Φιλανδία, μια χώρα που έχει αφήσει πλήρως ελεύθερους τους καθηγητές και τα σχολεία να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον «πλούσιο σε γνώση» , έχει όχι μόνο τους μαθητές με τις καλύτερες αποδόσεις παγκοσμίως αλλά και σχολεία που δεν διαφέρουν σημαντικά το ένα από το άλλο.
Andreas Schleicher , εφημ. το Βήμα, 8-1-06
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
επιτομή των κοινωνικών ανισοτήτων : αντιπροσωπευτικό δείγμα των κοινωνικών ανισοτήτων
ορρωδούν: διστάζουν , φοβούνται
κατιούσα: καθοδική πορεία
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «η παροχή ιδιαίτερων ικανοτήτων σε κάθε πολίτη της χώρας είναι κάτι το απαραίτητο» . Να αναπτύξετε το νόημα της θέσης σε μια παράγραφο 100-120 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 10
Β.2. Να εντοπίσετε τα μέσα πειθούς που αξιοποιεί ο αρθρογράφος στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β.3. Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα του αρθρογράφου στην έκτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 5
Β.4. Να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που ακολουθούν: αποποιηθούν, δομικές, συλλεχθούν , δημοσιοποιήσει.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί σε πολιτική εφημερίδα παρουσιάζετε τις ιδέες σας για το σχολείο του μέλλοντος. Αναφέρεστε στα χαρακτηριστικά που θα έχει αλλά και στις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την υλοποίηση των ιδεών σας. Το κείμενό σας να έχει έκταση 450 -500 λέξεων.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
13ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Ένα ανοιχτό πρόβλημα της εκπαιδευτικής πολιτικής παραμένει η άμβλυνση της εκπαιδευτικής ανισότητας, αφού η εξάλειψή της θεωρείται ανέφικτη. Η λύση εξαρτάται από δύο κυρίως παράγοντες: τη στρατηγική επιλογής για τα ΑΕΙ και το βαθμό αντιστάθμισης των πολιτιστικών ελλειμμάτων.
Ως προς τον πρώτο παράγοντα έχουν αναπτυχθεί δύο κυρίως στρατηγικές :η στρατηγική του πρώιμου αποκλεισμού και η στρατηγική της ελεύθερης πρόσβασης. Η πρώτη βασίζεται στην πρώιμη επιλογή των
«εκλεκτών» , γι’ αυτό και προβλέπει για κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα διαφόρους τύπους σχολείων, στα οποία εντάσσονται τα παιδιά ανάλογα με την επίδοσή τους. Από τα σχολεία όμως αυτά μόνον ένα οδηγεί στο Πανεπιστήμιο. Έτσι, με βάση τη διαδικασία αυτή, η μεγαλύτερη μερίδα των παιδιών έχει αποκλειστεί πολύ νωρίς από το Πανεπιστήμιο (στη Γερμανία π.χ. από την Δ΄ Τάξη του Δημοτικού) , το οποίο με τον τρόπο αυτό παραμένει μόνο για τους «λίγους».
Σύμφωνα με τη δεύτερη στρατηγική, το εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει ελεύθερο και ανοιχτό για όλους και η επιλογή αναβάλλεται όσο το δυνατόν περισσότερο. Αντί πολλών παράλληλων υπάρχει ένας μόνο τύπος σχολείου και οι μαθητές μεταβαίνουν από τη μία βαθμίδα στην άλλη χωρίς εξετάσεις και με χαλαρές σχετικά διαδικασίες προαγωγής από τάξη σε τάξη. Είναι προφανές ότι η στρατηγική αυτή επιλογής αφήνει στα παιδιά των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων πολλά περιθώρια αναπλήρωσης των κενών του αποστερημένου περιβάλλοντος . Γι’ αυτό και τα αποτελέσματα είναι αισθητά: η συμμετοχή τους στον φοιτητικό πληθυσμό είναι στις περιπτώσεις αυτές πολύ μεγαλύτερη.
Ωστόσο, με τη στρατηγική αυτή συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός υποψηφίων για να διεκδικήσει μικρό αριθμό θέσεων στο Πανεπιστήμιο, ανταγωνισμός που εκτρέφει την ιδιωτική εκπαιδευτική αγορά. Η «παραπαιδεία» δεν δημιουργείται επειδή οι καθηγητές δεν δουλεύουν. Αυτό ελάχιστα επηρεάζει το φροντιστήριο, που δημιουργείται από το «μποτιλιάρισμα» των υποψηφίων στους πανεπιστημιακούς πυλώνες. Συχνά εγκωμιάζεται το γερμανικό σχολείο, γιατί δεν καλλιεργεί την παραπαιδεία. Παραγνωρίζεται όμως το γεγονός ότι με τον πρώιμο διαχωρισμό θέτει ταξικούς φραγμούς και είναι κοινωνικά άδικο. Στην Ιαπωνία, αντίθετα, όπου εφαρμόζεται η στρατηγική της ελεύθερης πρόσβασης , το juku (το φροντιστήριο στα γιαπωνέζικα) υπάρχει σε μεγαλύτερη έκταση από ό,τι στην Ελλάδα, μολονότι οι καθηγητές εκεί αποδεδειγμένα εργάζονται.
Συνεπώς , οι μηχανισμοί επιλογής είναι αμείλικτοι και ο «σιδηρούς κανών» της ανισότητας δεν επιτρέπει εξαιρέσεις. Έτσι, όπου δεν υπάρχουν μηχανισμοί διαφοροποίησης μέσα στο ίδιο το σχολείο, αναπτύσσονται έξω από αυτό με παράλληλα σχολεία (το φροντιστήριο) , όχι ενισχυτικά των αδυνάτων , αλλά ανταγωνιστικά των ισχυρών. Και αυτό χαρακτηρίζει την ελεύθερη πρόσβαση: δίκαιη και ευαίσθητη κοινωνικά, αλλά δεν αποφεύγει το φροντιστήριο κι έχει το δικό της κόστος. Σ’ ό,τι αφορά τον άλλο παράγοντα, την αντιστάθμιση των πολιτιστικών ελλειμμάτων, θα πρέπει να τονιστεί ότι αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα εκπαιδευτικής ανισότητας. Καθώς δηλαδή τα παιδιά της υπαίθρου και των εργατικών συνοικιών μεγαλώνουν κατά κανόνα σε περιβάλλον απογυμνωμένο από πολιτιστικά ερεθίσματα, εντάσσονται στο σχολείο με άνισες αφετηρίες. Είναι χρήσιμο και κρίσιμο λοιπόν να διευθετηθεί γι’ αυτά μορφωσιογόνο περιβάλλον, ικανό να αντισταθμίσει τα οικογενειακά ελλείμματα. Αν το κενό δεν αναπληρωθεί στην αφετηρία του, η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο και , συνοδευόμενο από την πρώιμη επιλογή, οδηγεί στο βέβαιο αποκλεισμό τους.
Είναι προφανές ότι η ελληνική περίπτωση απέφυγε τη στρατηγική του πρώιμου αποκλεισμού, παραμέλησε όμως την αντισταθμιστική παρέμβαση. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα κρίνονται πολύ θετικά και το εκπαιδευτικό μας σύστημα κρίνεται, από την άποψη αυτή, ως ένα από τα καλύτερα του κόσμου. Ωστόσο, θα ήταν πολύ πιο ικανοποιητικά αν είχαν ληφθεί έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα. Το ολοήμερο σχολείο και η πολυσυζητημένη πλέον σήμερα ενισχυτική διδασκαλία θα λειτουργήσουν με βεβαιότητα αντισταθμιστικά, αρκεί ο νέος υπουργός να τους δώσει προτεραιότητα.
Ι.Ε. Πυργιωτάκης , εφημ. Τα Νέα, 26-27 Αυγούστου 2000
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να δώσετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
ΜΟΝΑΔΕΣ 25
Β.1. «...την αντιστάθμιση των πολιτιστικών ελλειμμάτων ...», «... να αντισταθμίσει τα οικογενειακά ελλείμματα...». Σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων να εξηγήσετε τι σημαίνει η φράση «πολιτιστικά και οικογενειακά ελλείμματα».
ΜΟΝΑΔΕΣ 8
Β.2. Με ποιους τρόπους αναπτύσσεται η τέταρτη παράγραφος του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο.
ΜΟΝΑΔΕΣ 3
Β.3. Ποιους τρόπους και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο κειμενογράφος για να υποστηρίξει την άποψή του στην δεύτερη και έκτη παράγραφο του κειμένου ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Β.4. Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα του αρθρογράφου στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
ΜΟΝΑΔΕΣ 6
Β.5. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: άμβλυνση, εξάλειψη, ανέφικτη , πρόσβαση , προαγωγή , προφανές, φραγμούς, αμείλικτοι.
ΜΟΝΑΔΕΣ 4
Γ. Στον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης αλλά και στους υπόλοιπους φορείς παιδείας υπάρχουν, και επιδρούν αρνητικά στη μορφωτική πορεία των νέων, πολλές από τις ανισότητες που χαρακτηρίζουν τη δομή και την οργάνωση των κοινωνιών. Να αναπτύξετε τις σημαντικότερες ανισότητες, το ρόλο τους στην εξέλιξη των μη προνομιούχων νέων, καθώς και τις προτάσεις σας για άμβλυνση των ανισοτήτων , σε ένα άρθρο 500 λέξεων που πρόκειται να δημοσιευθεί σε πολιτική εφημερίδα.
ΜΟΝΑΔΕΣ 50
