Κατά την εποχή της
Αναγέννησης,όταν στην Ανατολική Μεσόγειο
κυριαρχούσε η Οθωμανική
Αυτοκρατορία,διαμορφώθηκε στην περιοχή
μια νέα γλώσσα την οποία χρησιμοποιούσαν
οι έμποροι διαφόρων εθνοτήτων
(Ιταλοί,Γάλλοι,Τούρκοι,Έλληνες και
Άραβες ) ως διεθνή για συννενόηση κατά
τις συναλλαγές μεταξύ τους στα διάφορα
λιμάνια. Την καινούργια αυτή γλώσσα
την ονόμαζαν λίγκουα φράνκα,η ‘φραγκική
γλώσσα’ .
Στη σύγχρονη γλωσσολογία
ο όρος λίγκουα φράνκα επεκτάθηκε σε
όλες τις γλώσσες που χρησιμοποιούνται
ως διεθνείς και σημαίνει μια κοινή,
διεθνής γλώσσα συνεννόησης.
η αρχική λίγκουα
φράνκα
Η λίνγκουα φράνκα
(από το λίγκουα ,γλώσσα και το
φράνκα,φραγκική) προέκυψε ως αποτέλεσμα
συγχώνευσης στοιχείων από διάφορες
γλώσσες της περιοχής με κύριο κορμό
την ιταλική στη βενετσιάνικη διάλεκτο
αλλά με σημαντικές επιρροές από πολλές
άλλες γλώσσες όπως τα παλιά γαλλικά,τα
οξιτανικά,τα ισπανικά,τα ελληνικά ,τα
τουρκικά και τα αραβικά. Δημιουργήθηκε
δηλαδή μια νέα γλώσσα πίτζιν.Το γεγονός
ότι η ιταλική ήταν το βασικό συστατικό
οφείλεται στην κυριαρχία του βενετσιάνικου
εμπορίου στην Ανατολική Μεσόγειο την
εποχή εκείνη.
Η νέα αυτή γλώσσα
,λοιπόν ,έγινε η κοινή γλώσσα συννενόησης
όλων των εμπόρων της Ανατολικής Μεσογείου.
Λόγοι που μια γλώσσα
γίνεται λίγκουα φράνκα
Μια γλώσσα εξελίσσεται
σε λίγκουα φράνκα ,δηλαδή σε κοινή γλώσσα
συννενόησης για λόγους που λίγο έχουν
να κάνουν με την ίδια τη γλώσσα.Κανένα
ρόλο σ’αυτό δεν παίζει η γραμματική
της γλώσσας,η ευκολία ή δυσκολία εκμάθησής
της ή το υποτιθέμενο κύρος ή υπεροχή
την οποία έχει.
Αντίθετα κάτι τέτοιο
συμβαίνει για λόγους γεωπολιτικούς,οικονομικούς
και γενικά για λόγους ανάγκης ή και
επιβίωσης.Ένας νέοτερος παράγοντας
είναι ο τεχνολογικός ,με την εφεύρεση
και διάδοση του διαδικτύου.
Αρχαίες λίγκουα
φράνκα
Ήδη από την αρχαιότητα
η χρήση γλωσσών λίγκουα φράνκα ήταν
ευρέως διαδεδομένη.
περσικά και αραμαϊκά
Η περσική αυτοκρατορία
εξουσίαζε μια απέραντη έκταση όπου
ζούσε πλήθος λαών και μιλιούνταν
πολυάριθμες γλώσσες.Αρχικά ως γλώσσα
διοίκησης και συννενόησης χρησιμοποιούνταν
τα περσικά που ήταν και η γλώσσα των
κατακτητών.
Όμως ,σε μια μεγάλη
έκταση ,στη Μεσοποταμία και τη Λεβαντίνη
η ντε φάκτο λίγκουα φράνκα της περιοχής
ήταν η αραμαϊκή,η οποία είχε αρχίσει να
εξαπλώνεται σημαντικά ήδη από την εποχή
των Ασσυρίων που την είχαν υιοθετήσει
και αυτοί ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της
αυτοκρατορίας τους.
ελληνικά
Για παράδειγμα στην
ελληνική είχαν γραφτεί κατά την αρχαιότητα
χιλιάδες έργα πάσης φύσεως και γι’αυτό
το λόγο μπορεί κάποιος να πει ότι είχε
φτάσει σε υψηλό επίπεδο ανάπτυξης.Αυτό
όμως δεν την οδήγησε να γίνει λίγκουα
φράνκα.
Η ελληνική,έγινε
λίγκουα φράνκα της Ανατολικής Μεσογείου
μόνο μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου
Αλεξάνδρου και ακολούθως την επέκταση
της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην περιοχή.Η
Ρ.Α. είχε δύο επίσημες γλώσσες για κοινή
συννενόηση ,τα λατινικά στο δυτικό της
μέρος και τα ελληνικά στο ανατολικό
της.Μια τρίτη ,γλώσσα ,η οποία χρησιμοποιούταν
ευρέως στη Μέση Ανατολή ήταν και πάλι
τα αραμαϊκά ,τα οποία είχαν ήδη αρχίσει
να φθίνουν.
λατινικά
Τα λατινικά δεν ήταν
η γλώσσα κύρους της Δύσης λόγω του
επιπέδου ανάπτυξής τους ,ούτε λόγω της
γραμματικής τους ή του λεξιλογίου
τους.Εξελίχηθηκαν σε γλώσσα κύρους
λόγω της ισχύος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
,ως γλώσσα των κατακτητών και της
κληρονομιάς που άφησαν η οποία διήρκεσε
μέχρι το Μεσαίωνα,όταν ακόμα τα λατινικά
ήταν η γλώσσα των μορφωμένων της Δύσης.
Μεταγενέστερες
λίγκουα φράνκα
γαλλικά
Το ίδιο ισχύει και
για τις μεταγενέστερες γλώσσες.Τα
γαλλικά ήταν η προτιμόμενη διεθνής
γλώσσα της διπλωματίας ,όχι για την
ιδιότητά της να αποδίδει ακριβώς
πολύπλοκα νοήματα , όπως ισχυρίζονταν
κάποιοι ,αλλά αυτό συνέβη μέσα από τη
φωτιά και το σίδερο,μετά την θριαμβευτική
επέλαση των στρατιών του Ναπολέοντα σε
όλη την Ευρώπη.
ρωσικά
Οι Ρώσοι αποκαλούν
τη γλώσσα τους ‘μεγαλειώδη και ισχυρή’
και τη θεωρούν μια γλώσσα με υψηλό
επίπεδο ανάπτυξης που μπορεί να αποδώσει
πολύπλοκα νοήματα. Η ανάδειξη της
ρωσικής ως διεθνής γλώσσας όλων των
λαών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και
κατόπιν της Σοβιετικής Ένωσης δεν είχε
φυσικά τίποτα να κάνει με τα παραπάνω.Απλά
ήταν η γλώσσα του κατακτητή,η γλώσσα
της οικονομίας και της κοινωνικής
ανάδειξης γι’αυτό και αναδείχτηκε σε
λίγκουα φράνκα.
αγγλικά
Σήμερα η διεθνής
γλώσσα κοινής συνεννόησης είναι τα
αγγλικά.Η εξαπλωσή τους έχει φτάσει σε
επίπεδο χωρίς ιστορικό προηγούμενο και
λίγο πολύ τη μιλούν ως πρώτη ή δεύτερη
γλώσσα σχεδόν σε όλο τον κόσμο.
Αυτή η άνευ προηγουμένου
διάδοση της αγγλικής δεν έχει να τίποτα
να κάνει ,όπως ξαναείπα, με την ίδια τη
γλώσσα.Αντίθετα αυτό είναι αποτέλεσμα
της Αποικιοκρατίας, της κατοχής και
επιβολής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας
σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου. Εδαφικά
ήταν η μεγαλύτερη αυτοκρατορία που
πέρασε από τον πλανήτη.Μεγαλύτερη και
από τη μογγολική αυτοκρατορία.Στις
αποικίες των Βρετανών είχαν δημιουργηθεί
δομές ,δικαστικές ,οικονομικές
,εκπαιδευτικές,στρατιωτικές και άλλες
οι οποίες λειτουργούσαν στην αγγλική
γλώσσα.Τη μητρική γλώσσα των
κατακτητών.Αυτές οι δομές παρέμειναν
και μετά την αποχώρηση των Βρετανών.
Αυτή η τεράστια ώθηση
της αγγλικής δεν σταμάτησε εκεί αλλά
ενισχύθηκε μετά την ανάδειξη των ΗΠΑ,μια
αγγλόφωνη χώρα,σε υπερδύναμη.
Στη σύγχρονη εποχή
αυτό το φαινόμενο συνεχίζεται και
εντείνεται λόγω του διαδικτύου.Η κυρίαρχη
γλώσσα σ’αυτό είναι τα αγγλικά.Άλλωστε
αγγλόφωνοι το επινόησαν.
Τεχνητές λίγκουα
φράνκα
Στο παρελθόν
δημιουργήθηκαν κάποιες τεχνητές γλώσσες
από άτομα με σκοπό να χρησιμοποιηθούν
ως ουδέτερες και διεθνείς γλώσσες
συνεννόησης,πέρα από σοβινισμούς και
εθνικισμούς .Τέτοιες γλώσσες είναι η
Βολαπιούκ και η Εσπεράντο.
Η πρώτη,η Βολαπιούκ,
αρχικά είχε κάποια επιτυχία ως προς τον
αριθμό των ατόμων που τη μάθαιναν αλλά
δεν συνεχίστηκε.
Η εσπεράντο ,που
σημαίνει ‘η γλώσσα της ελπίδας’
δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα από
τον Πολωνοεβραίο Ζάμενχοφ ως μια γλώσσα
απλή και εύκολη στην εκμάθηση,χωρίς
πολύπλοκους κανόνες και εξαιρέσεις με
σκοπό να αναδειχθεί σε μια λίγκουα
φράνκα ,μια διεθνή και ουδέτερη γλώσσα
συνεννόησης.
Επειδή ,όπως
προαναφέρθηκε, η ανάδειξη μιας γλώσσας
σε λίγκουα φράνκα δεν έχει να κάνει με
τη ίδια τη γλώσσα αλλά με άλλους
παράγοντες,η εσπεράντο δεν κατάφερε να
γίνει αυτό που προσδοκούσε ο δημιουργός
της,μια λίγκουα φράνκα.Δεν ήταν η γλώσσα
κάποιου ισχυρού έθνους ,ούτε παρείχε
οικονομικά οφέλη ή διευκόλυνε την
κοινωνική ανέλιξη. Επιπλέον δεν ήταν
και τόσο ουδέτερη.Βασίστηκε μόνο σε
ευρωπαϊκές γλώσσες,κυρίως τα λατινικά
με αγγλικά,γερμανικά,ρωσικά και άλλα
στοιχεία αγνοώντας παντελώς γλώσσες
από άλλες γλωσσικές ομάδες.
Παρ’όλο που δεν
αναδείχτηκε σε μια διεθνή γλώσσα, η
εσπεράντο είναι η πιο επιτυχημένη
τεχνητή γλώσσα που υπάρχει αυτή τη
στιγμή.Σήμερα κυκλοφορεί ένας τεράστιος
όγκος εκδόσεων σ’αυτή και μιλιέται ή
μαθαίνεται από περισσότερα από 2
εκατομμύρια άτομα,σε όλο τον κόσμο,κυρίως
στην Ευρώπη.
Επίλογος
Οι περισσότεροι
άνθρωποι μαθαίνουν τις γλώσσες που τους
χρειάζονται για την επιβίωσή τους ,την
οικονομική και κοινωνική καταξίωσή
τους και αυτοί είναι οι κύριοι λόγοι
που οδηγούν μια γλώσσα στο να γίνει μια
λίγκουα φράνκα.
Σου άρεσε η ανάρτηση;Στήριξε την προσπάθειά μας με ένα like!
