Ενώ όλες οι νεοελληνικές διάλεκτοι διαμορφώθηκαν από την κοινή ελληνική των ελληνιστικών χρόνων ,η τσακώνικη κρατάει από την αρχαία δωρική ,τη γλώσσα των Λακώνων ,των αρχαίων Σπαρτιατών.Ακούγεται πολύ παράξενη και ουσιαστικά είναι ακαταλαβίστικη για τους ομιλητές της κοινής νεοελληνικής.
Ο κορμός του λεξιλογίου της και τα γραμματικά χαρακτηριστικά της είναι κατ'ουσίαν δωρικής προέλευσης σε αντιδιαστολή με όλες τις άλλες αποκλίνουσες ελληνικές διαλέκτους ,όπως τα ποντιακά,τα καππαδοκικά,τα κυπριακά και τα κρητικά οι οποίες, όλες τους, έχουν την αλεξανδρινή ελληνική ,παρ'όλο που κάποιες από αυτές παρουσιάζουν αρχαιοπρεπή χαρακτηρικά (κυρίως η ποντιακή).
Η δύσβατη περιοχή που μιλιούνται τα τσακώνικα στην ενδοχώρα του Αργολικού Κόλπου εμπόδιζε τις επαφές των Τσακώνων με τον έξω κόσμο και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διατηρηθεί η γλώσσα μέχρι τις μέρες μας.
Κατά το 19ο αιώνα η γλώσσα ήταν ακμαιότατη και μιλιόταν σε μια ευρύτερη περιοχή δυτικότερα και νοτιότερα με περισσότερους από 200 χιλιάδες ομιλητές.Μετά όμως την Επανάσταση που έγινε δυνατή η δημόσια εκπαίδευση και οι μεταφορές βελτιώθηκαν αισθητά,οι Τσάκωνες έπαψαν πλέον να βρίσκονται σε απομόνωση από το υπόλοιπο της Ελλάδας και σημειώθηκε μια δραστική μείωση στον αριθμό των ομιλητών τις επόμενες δεκαετίες.
Η ηλεκτροδότηση της περιοχής και ο ερχομός της τηλεόρασης τη δεκαετία του '50 έδωσαν το τελειωτικό χτύπημα.Σήμερα μιλιέται σε εννιά χωριάς της Κυνουρίας και υπολογίζεται ότι λιγότερα από 200 άτομα έχουν γνώση της.Πραγματικοί ομιλητές της είναι μόνο ηλικιωμένα άτομα.
Έγιναν κάποιες προσπάθειες να διδαχθεί η γλώσσα στο σχολείο στη νέα γενιά,αλλά χωρίς επιτυχία.Είναι πλέον σχεδόν βέβαιο ότι η πορεία της προς την εξαφάνιση είναι πλέον μη αναστρέψιμη.
Η τσακώνικη ήταν πάντα προφορική γλώσσα και δεν εξελίχθηκε ποτέ σε λογοτεχνική.Μοναδικό στο είδος του είναι το πρώτο λογοτεχνικό έργο στην τσακώνικη διάλεκτο,η 'α Τσουράνα' που γράφτηκε τον 19ο αιώνα από τον Γιώργο Στρατήγη στις Σπέτσες.Το έργο μιλάει για τη ζωή στην Καστανίτσα.Ο Στρατήγης επίσης εξέδωσε επτά ποιητικές συλλογές και μια συλλογή διηγημάτων ποίησης. Γεννήθηκε στις Σπέτσες ,ενώ οι γονείς του κατάγονταν από την Καστανίτσα Κυνουρίας.
λέξεις και φράσεις στα τσακώνικα
ύο-νερό (ύδωρ)
γρούσσα- η γλώσσα
αβουγό-το αβγό
εζού-εγώ
μούζα-μύγα
αμέρα- ημέρα
σάτη-θυγατέρα
σέρι-θέρος
το κρία-το κρέας
τšειρ αμέρε - τρεις μέρες
τσούνερ έσι; τίνος είσαι;
καούρ εκάνατε-καλωσήρθατε
Το λεξιλόγιο της έχει επηρρεαστεί κυρίως από τα κοινά ελληνικά και κάπως από τα αρβανίτικα και τα τούρκικα.
τραγούδι στα τσακώνικα
Πουλάκι έμα έχα τθο κλουβί τσαί μερουτέ ωι έμα έχα
τάχιγα νι εμα ζάχαρι ποκίχα νι έμα μόσκο,
τσαί από το μόσκο το περσού τσαί από τα μυρωδιά
εσκαντάλιστε το κλουβί τσ' εφύντζε μι τ'αϊδίνι.
Τσ'αφέγκι σι νιε τσυνηγού με το κλουβί τθα τζέρρι.
Έλα πουλί τθο τόπο ωτι έλα τθα κατοιτσία
ω'αλάτσου τα κουδούνια ωτι να βάλου άλλα τσαινούρζα.
Διάβασε επίσης
Γκρεκάνικα, τα κατωιταλιώτικα ελληνικά.
Στηρίξτε την προσπάθειά μας με ένα like
