Κέτσουα ,η γλώσσα των Ίνκας.

Περιοχές που μιλιούνται σήμερα τα κέτσουα (σκούρο μπλε)

Τα κέτσουα είναι η πιο διαδεδομένη,γεωγραφικά και αριθμητικά, από τις αμερικανικές ιθαγενείς γλώσσες και μιλιέται από περίπου 8 με 10 εκατομμύρια άτομα στη Νότια Αμερική.Οι Ίνκας μιλούσαν ως μητρική μια διάλεκτό της.

Αρχική κοιτίδα της ,πολύ πριν την άφιξη των Ισπανών ήταν το Περού.Η κέτσουα είχε ήδη αρχίσει να γίνεται στις Άνδεις μια κοινή γλώσσα συνεννόησης,συναλλαγών και εμπορίου ακόμη και πριν την άνοδο των Ίνκας.Κατόπιν η γλώσσα ακολούθησε την επέκταση της Αυτοκρατορίας των Ίνκας νοτιότερα στη Χιλή.

Οι Ίνκας ονόμαζαν την αυτοκρατορία τους Tawantinsuyu,από το συνθετικό tawa που στα κέτσουα θα πεί τέσσερα και suyu που σημαίνει μέρος.Οπότε Tawantinsuyu στη γλώσσα των Ίνκας σήμαινε την ένωση των τεσσάρων επαρχιών της αυτοκρατορίας τους.Διοικητικό κέντρο της ήταν η πόλη Κούσκο στο σημερινό Περού.

Κεντρική θεότητα των Ίνκας ο Ίντι,ο θεός ήλιος.Ο αυτοκράτορας των Ίνκας (ίνκα στα κέτσουα θα πει βασιλιάς) θεωρούταν sapa Inca, Παιδί του Ήλιου.

Η runa simi που στην γλώσσα των ιθαγενών τα κέτσουα ονομάζονται  θα πεί η ´γλώσσα του λαού',αποτελείται από πολλές διαλέκτους,κάποιες τόσο διαφορετικές που στην πραγματικότητα είναι χωριστές γλώσσες.

Ο όρος δηλαδή κέτσουα πιο συγκεκριμένα αναφέρεται σε μια ομάδα συγγενικών γλωσσών παρά σε μία γλώσσα.Αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό τους είναι ότι έχουν μόνο τρία φωνήεντα,τα α,ι και ού.

Το ίδιο συμβαίνει με τα αρχαία αιγυπτιακά που έχουν κι αυτά τα τρία φωνήεντα. Σύμφωνα με κάποιους αυτά τα τρία φωνήεντα εντοπίζονται και στην μινωϊκή γραφή, τη γραμμική Α στην Κρήτη.

Η θεωρία αυτή είναι μάλλον είναι τραβηγμένη και βασίζεται περισσότερο σε στοιχεία της φαντασίας κάποιων παρά στην επιστήμη.

Οι Ισπανοί με την άφιξή τους συνέχισαν να χρησιμοποιούν τα Κέτσουα ως γλώσσα συννενόησης με τους Ινδιάνους και μάλιστα της δάνεισαν και το λατινικό αλφάβητο για τη γραφή της ώστε να διευκολυνθεί η εξάπλωση του Χριστιανισμού.

Σήμερα τα κέτσουα συνεχίζουν να μιλιούνται κυρίως στο Περού ,τη Βολιβία,τον Ισημερινό και την Αργεντινή,αλλά και στη Χιλή και την Κολομβία.Στις δύο πρώτες χώρες είναι επίσημη γλώσσα μαζί με τα ισπανικά.Μάλιστα στο Περού το τέταρτο του πληθυσμού τη μιλά ως μητρική.

Δείγμα της γλώσσας

Qhichwa simi icha Runasimi nisqaqa Urin Awya Yalapi rimasqan rimaymi. Tawantinsuyup siminsi karqan. Kunanqa yaqa 14.000.000 runam kay simita rimanku, Piruwpi, Buliwyapi, Arhintinapi, Ikwadurpi, Chilipi, Kulumbyapi kaytaqa riman. Lliw Awya Yala rimaykunamanta astawan rimaqniyuqmi. Qhichwa sutita churarqa runasimiman Fray Domingo de Santo Tomás, ñawpaq qillqaq kay simimanta.

Share: