η βρεττονική γλώσσα

Η βρεττονική είναι μια σύγχρονη κελτική γλώσσα που μιλιέται από περίπου 350 χιλιάδες άτομα στο βορειοδυτικό άκρο της Γαλλίας,στην επαρχία της Βρεττάνης.Είναι συγγενική της κορνικής γλώσσας η οποία εξαφανίστηκε τον 18ο αιώνα.Τα βρεττονικά βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία και υπάρχει κίνδυνος να εξαφανιστούν.Γράφονται σε μια παραλλαγή του γαλλικού αλφαβήτου.

μπρέζονεγκ

ιστορία
Η Βρεττάνη (Brezh,η μικρή Βρεττανία) ονομάστηκε από Κέλτες αποίκους από τη Μ. Βρεττανία που εγκαστάθηκαν εκεί προκειμένου να αποφύγουν τις συνεχείς επιδρομές των Αγγλοσαξόνων κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ.Οι κελτόφωνοι αυτοί πληθυσμοί έφεραν μαζί τους και τη γλώσσα τους η οποία κάποτε μιλιόταν σε όλη τη βρεττονική χερσόνησο,καθώς και στα απέναντι νησιά.Σήμερα το όριο της βρεττονικής έχει μετατοπιστεί προς τα δυτικά υπό την πίεση των γαλλικών.

Στη Γαλλία η κυρίαρχη γλώσσα ανέκαθεν ήταν και θεωρούνταν τα γαλλικά και ειδικά μετά τη Γαλλική Επανάσταση όλες οι προσπάθειες κινούνταν προς την κατεύθυνση εξάπλωσης της επίσημης γαλλικής γλώσσας σε βάρος όλων των τοπικών.Το ίδιο έγινε και με τα βρεττονικά. Ήδη από το 19ο αιώνα στις μεγάλες πόλεις της Βρεττονίας τα βρεττονικά είχαν αντικατασταθεί σχεδόν πλήρως από τα γαλλικά τα οποία ήταν πλέον η μητρική γλώσσα της αστικής τάξης.Η βρεττονική συνέχισε να μιλιέται από αγροτικούς πληθυσμούς στην επαρχία και έτσι επιβίωσε μέχρι τις μέρες μας.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου  απαγορεύτηκε και από τα σχολεία.Ξαναεπιτράπηκε μόνο μετά τις μεταρρυθμίσεις του 1951. Σήμερα η γλώσσα είναι εισαγμένη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα κάποιων σχολείων με μερικές ώρες διδασκαλίας.Το αίτημα για πλήρη δίγλωσση εκπαίδευση στα βρεττονικά και γαλλικά πέφτει στο κενό ακόμη και τώρα,αφού για να γίνει κάτι τέτοιο θα πρέπει να αλλαχθεί το Σύνταγμα της Γαλλίας σύμφωνα με το οποίο η μόνη κυρίαρχη και επίσημη γλώσσα είναι η γαλλική.
 
Παρ'όλες όμως τις απαγορεύσεις η βρεττονική λογοτεχνία αναβίωσε τον 19ο αιώνα κυρίως χάρη στις προσπάθειες ενός μόνο Γάλλου βρεττονικής καταγωγής.Επίσης πολλά έργα πάσης φύσεως μεταφράστηκαν στη βρεττονική,όπως και το κόμιξ Αστερίξ και Οβελίξ οι οποίοι ζούσαν σε ένα γαλατικό χωριό στην Αρμορίκη,στη σημερινή Βρεττάνη.

κατάταξη και σχέση με άλλες γλώσσες
Η βρεττονική ανήκει στον βρυθονικό κλάδο των κελτικών γλωσσών,στον οποίο ανήκουν και τα ουαλικά και τα κορνικά.Η τελευταία είναι η πιο συγγενική της,η οποία όμως έχει εξαφανιστεί ήδη από τον 18ο αιώνα,αλλά γίνονται προσπάθειες για την αναβίωσή της.Τα ουαλικά γλωσσολογικά βρίσκονται λίγο πιο μακρυά.Η απόσταση αυτή οφείλεται και στην επίδραση άλλων γλώσσων στα βρεττονικά τα οποία έχουν απορροφήσει ένα μεγάλο αριθμό κυρίως γαλλικών λέξεων,αλλά και λατινικών,ίσως και κάποιων κελτικών από εξαφανισμένες γαλατικές (αρχαίες κελτικές) γλώσσες.

Χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι ο πλούτος σε φωνήεντα και διφθόγγους όπως ei, ui, ao, eo, oa, ae,aou, iou, eeu,oua, oui.

διάλεκτοι
Χωρίζεται σε τέσσερις διαλέκτους τις Leoneg,Kerneveg,Gwenedeg και Tregerieg.Οι τρεις από αυτές είναι πολύ κοντά η μία στην άλλη,με εξαίρεση τη Gwenedeg,που μιλιέται γύρω από την πόλη Βάν.Οι διαφορές της με τις άλλες είναι τόσο μεγάλες που ακούγεται σαν σχεδόν σαν διαφορετική γλώσσα.

δείγμα βρεττονικού λεξιλογίου
me-εγώ
ti-σπίτι
dour-νερό
gwaz-ο σύζυγος
levr-βιβλίο
prenestr-παράθυρο,πρόκειται μάλλον για λατινικό δάνειο (βλ.ιταλικό finestra)
yezh-γλώσσα,θυμίζει έντονα το σλαβικό yazik επίσης γλώσσα.

Petra eo se?-Τί είναι αυτό;
An levr eo-αυτό είναι ένα βιβλίο.

---

Share: