Η Οξύρρυγχος (Pr-Medjed στα αρχαία αιγυπτιακά και el-Bahnasa στα σύγχρονα αιγυπτιακά αραβικά)ήταν μια ελληνιστική πόλη της Άνω Αιγυπτου όπου στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα βρέθηκαν χιλιάδες πάπυροι αποθηκευμένοι σε τάφους ή πεταμένοι,γραμμένοι κατά το πλήστον στα ελληνικά.Οι πάπυροι αυτοί περιέχουν σημάντικα έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της πτολεμαϊκής και ρωμαϊκής περιοδου μέχρι τα χριστιανικά χρόνια,ανάμεσα στα οποία το Ευαγγέλιο του Θωμά και έργα του Μενάνδρου. Το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε μια προσπάθειά του να κωδικοποιήσει αυτούς τους παπύρους σε ηλεκτρονική μορφή,τους φωτογράφισε και τους ανέρτησε στο διαδίκτυο όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να συνεισφέρει σ'αυτή την προσπάθεια.
η πόλη Οξύρρυγχος στην Άνω Αίγυπτο
Για να το κάνει κάποιος αυτό δεν χρείαζεται καν να ξέρει αρχαία ελληνικά,απλά πρέπει να αντιστοιχίσει τα γράμματα που φαίνονται στη φωτογραφία του παπύρου με τα γράμματα σε ένα εικονικό ελληνικό πληκτρολόγιο.Μπείτε στην ιστοσέλιδα του Πανεπιστημίου (ancient lives) και βοηθήστε σ'αυτό το τεράστιο έργο μεταγραφής των παπύρων της Οξυρρύγχου.
Όχι,δεν είναι ίδια με καμία.Και οι τρεις είναι συγγενικές γλώσσες που ανήκουν στη σημιτική οικογένεια γλωσσών,όπως υπάρχουν πολλές σλαβικές,συγγενικές γλώσσες,π.χ.ρώσικα,πολωνικά και βουλγάρικα.Λογώ αυτής της συγγένειας έχουν ένα μεγάλο αριθμό κοινών λέξεων.
Το σύγχρονο αλβανικό αλφάβητο (γερμ. Die albanische Schrift) αποτελείται από 36 γράμματα και είναι μια παραλλαγή του λατινικού.Παλαιότερα για τη γραφή της αλβανικής γλώσσας χρησιμοποιήθηκαν και άλλα αλφάβητα,όπως το ελληνικό ,το αραβικό στην τουρκική παραλλαγή του (οθωμανικό) καθώς και το κυριλλικό και άλλα πρωτότυπα αλφάβητα που δημιουργήθηκαν ειδικά για τη γραφή των αλβανικών.Τελικά επικράτησε το λατινικό,μια παραλλαγή του λεγόμενου αλφαβήτου Μπασκίμι,που υιοθετήθηκε το 1908 μετά το συνέδριο του Μοναστηρίου και χρησιμοποιείται μέχρι τις μέρες μας.
το αλβανικό αλφάβητο
(κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση)
*διευκρινίσεις για την προφορά:
τα Ç,Sh ,Xh και Zh προφέρονται παχιά
τo Ë προφέρεται σαν κλειστό ε
το R ακούγεται σαν αμερικάνικο r ενώ το γράμμα Rr σαν το ελληνικό ρ.
Το εβραϊκό αλφάβητο έχει τετραγωνισμένη μορφή και χρησιμοποποιείται για τη γραφή της εβραϊκής γλώσσας καθώς και άλλων εβραϊκών γλωσσών όπως τα γίντις,τα λαντίνο και ιουδαιοαραβικά.Στην ουσία πρόκειται για ένα τροποποιημένο αραμαϊκό αλφάβητο.Και τα δύο αλφάβητα προήλθαν από το φοινικικό.
μερικά χαρακτηριστικά:
δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε κεφαλαία και μικρά
πέντε από τα γράμματα έχουν δύο μορφές,η δεύτερη είναι τελική και χρησιμοποιείται σε καταλήξεις,όπως συμβαίνει στα αραβικά και τα μανδαϊκά.
Η εβραϊκή χειρογραφή διαφέρει από τα γράμματα της τυπογραφίας χάριν ευκολίας και ταχύτητας.
Παρακάτω συγκέντρωσα μια μικρή λίστα από μερικές αραμαϊκές λέξεις ,στη γλώσσα του Χριστού,ότι μπόρεσα να βρω,την έννοιά τους και κάποιες γνωστές λέξεις ή φράσεις που προέρχονται από αυτές.Στο μέλλον θα την επεκτείνω.
-α=ο,η,το -οριστικό άρθρο,μπαίνει στο τέλος της λέξης.Παραδείγματα είναι Μάρθα='η κυρία',Μεσσίας (Μεσίχα) -άνα=μας αλάχα ή ελάχα=ο Θεός Γιέσουα=ο Ιησούς γκούλγκουλτ=κρανίο,γκούλγκουλτα-το κρανίο,εξού και Γολγοθάς,κρανίου τόπος
κεπχ ή κεφ=πέτρα,ο απόστολος Πέτρος σε αραμαϊκά κείμενα εμφανίζεται ως Κέπχας ή Κέφας
λαμά ή λιμά =γιατί
μπεθ=σπίτι,μέρος,κοινή λέξη με τα εβραϊκά μαρ=Κύριος,ο Απόστολος Παύλος στους Ι Κορίνθιους 16:22 αναφωνεί μαράνα θα-Κύριέ μας,έλα! μπαρ=γιος,εξού και Βαρθολομαίος,δηλαδή ο γιος του Τολμάϊ.Επίσης Βαραββάς,ο γιός του Αββά.,μπαρ ελάχα-ο υιός του Θεού Μεσίχα=Μεσσίας,στην κυριολεξία αυτός που αλείφεται με λάδι για να εξαγνιστεί κατά τη διάρκεια θρησκευτικής τελετουργίας,ο Χριστός στα ελληνικά
Јас имам (γιας ίμαμ)-εγώ έχω
Ти имаш (τι ίμας)-εσύ έχεις
Тој има (τόϊ ίμα)-αυτός έχει
Таа има (τάα ίμα)-αυτή έχει
Тоа има (τόα ίμα)-αυτό έχει
Ние имаме (νίε ίμαμε)-εμείς έχουμε
Вие имате (βίε ίματε)-εσείς έχετε
Тие имаат (τίε ίμαατ)-αυτοί,αυτές,αυτά έχουν
Минато време (μίνατο βρέμε)-Αόριστος
Јас имав (γιασ ίμαφ)-εγώ είχα
Ти имаше (τι ίμασε)-εσύ είχες
Тој имаше (τόϊ ίμασε)-αυτός είχε
Таа имаше (τάα ίμασε)-αυτή είχε
Тоа имаше (τόα ίμασε)αυτό είχε
Ние имавме (νίε ίμαβμε)-εμείς είχαμε
Вие имавте (βίε ίμαβτε)-εσείς είχατε
Тие имаа (τία ίμαα)-αυτοί,αυτές,αυτά είχαν
Идно време (ίντνο βρέμε)-απλός μέλλοντας
Јас ќе имам (γιας κε ίμαμ)-θα έχω
Ти ќе имаш (τι κε ίμας)-θα έχεις
Тој ќе има (τόϊ κε ίμα)-θα έχει
Таа ќе има (τάα κε ίμα)-θα έχουμε
Тоа ќе има (τόα κε ίμα)-θα έχετε
Ние ќе имаме (νίε κε ίμαμε)-θα έχουμε
Вие ќе имате (βίε κε ίματε)-θα έχετε
Тие ќе имаат (τίε κε ίμαατ)-θα έχουν
*Глагол (γκλάγκολ)=ρήμα
-от=οριστικό άρθρο 'το',μπαίνει στο τέλος της λέξης
"Η σανσκριτική γλώσσα,όσο παλιά και αν είναι,έχει καταπληκτική δομή,πιο τέλεια από τα ελληνικά,πιο εκφραστική από τα λατινικά και πιο εκλεπτισμένη και από τα δύο,ενώ την ίδια στιγμή η ομοιότητά της προς τις δύο, τόσο στις ρίζες των ρημάτων όσο και στη γραμματική,είναι τέτοια που δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί σύμπτωση.
Η ομοιότητά τους είναι τόσο μεγάλη που κανένας φιλόλογος δεν θα μπορούσε να τις εξετάσει χωρίς να θεωρήσει ότι προέρχονται από μια κοινή πηγή.
Σερ Άρθουρ Γουίλιαμς,
φιλόλογος του 18ου αιώνα.
γενικά
Τα σανσκριτικά είναι μια κλασσική ινδοαρειανή γλώσσατης μεγάλης ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας που το κύρος της στην ινδική χερσόνησο ήταν ανάλογο με αυτό των ελληνικών και λατινικών στην Ευρώπη.
Ο Σερ Άρθουρ Γουίλιαμς ήταν ο πρώτος που παρατήρησε την ομοιότητά τους με τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά, δημιουργώντας ουσιαστικά έτσι τον κλάδο της ινδοευρωπαϊκής γλωσσολογίας.
Σήμερα η σανσκριτική θεωρείται σχεδόν νεκρή γλώσσα.Για τη γραφή της χρησιμοποιήθηκαν πολλά αλφάβητα,συμπεριλαμβανομένου και του ντεβανάγκαρι στο οποίο γράφονται μέχρι σήμερα.
σανσκριτικά φωνήεντα στο αλφάβητο ντεβανάγκαρι.
Τα σανσκριτικά άρχισαν να γράφονται
συστηματικά στο ντεβανάγκαρι μετά τον 19ο αιώνα
συγγενικές γλώσσες
Πιο κοντά σ'αυτή βρίσκονται οι ιρανικές γλώσσες της παλιάς Περσίας και η αβεστιανή γλώσσα ενώ μοιράζεται κοινά φωνολογικά χαρακτηριστικά με τις βαλτοσλαβικές γλώσσες καθώς επίσης και με τα ελληνικά.
Κατατάσσεται στις γλώσσες σάτεμ¹,μαζί με τις σλαβικές, βαλτικές κ.α.γλώσσες,ενώ τα ελληνικά,τα λατινικά και άλλες δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες ανήκουν στις γλώσσες κέντουμ.
σχεδόν νεκρή γλώσσα και προσπάθειες αναγέννησης
Τα σανσκριτικά σήμερα θεωρούνται νεκρή γλώσσα,αλλά όχι τόσο νεκρή όσο τα λατινικά και αρχαία ελληνικά αφού σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα.
Πολλά παραδοσιακά ιδρύματα στην Ινδία την διδάσκουν την χρησιμοποιούν ως ομιλούμενη γλώσσα.Επιπλέον τα σανσκριτικά είναι η κύρια γλώσσα λειτουργία μεγάλων θρησκειών όπως ο Ινδουϊσμός και ο Βουδισμός,όπου ακούγονται στην απαγγελία βεδικών ύμνων (μάντρας) .
Υπολογίζεται ότι περίπου 12 χιλιάδες άτομα είναι σε θέση να μιλήσουν σανσκριτικά.Στις ινδικές ένοπλες δυνάμεις δημοφιλή είναι τα συνθήματα και αποφθέγματα γραμμένα στα σανσκριτικά.
Πάντως η γλώσσα σύμφωνα με κάποιους έχει προ πολλού σταματήσει να εξελίσεται και γι'αυτό θεωρείται ουσιαστικά νεκρή.
Σήμερα γίνονται πολλές προσπάθειες να ξαναμιληθεί η γλώσσα σε καθημερινό επίπεδο όπως αυτές στο χωριό Ματτούρ κοντά στη Σιμόγκα στο Καρνατάκα.
γραμματική
Πρώτη φορά,η σανσκριτική γλώσσα περιγράφτηκε στη γραμματική του Πανίνι τον 4ο αιώνα π.Χ. και η ονομασία της γλώσσας στα σανκριτικά είναι saṃskṛtam ,αρχικά संस्कृता वाक् saṃskṛtā vāk που σημαίνει εκλεπτισμένη γλώσσα.
Σανσκριτικά από το Κατμαντού, γραμμένα στη γραφή νεπάλι.
γραφή
Τα σανσκριτικά δεν είχαν μια συγκεκριμένη γραφή,γι'αυτό σε κάθε περίπτωση γράφονταν στο τοπικό αλφάβητο.Από το 19ο αιώνα και μετά άρχισε να χρησιμοποιείται συστηματικά για τη γραφή το αλφάβητο ντεβανάγκαρι
Τα γιόρουμπα (èdè
Yorùbá) είναι μια δυτικοαφρικανική
γλώσσα της οικογένειας του Νίγηρα-Κονγκό
που μιλιούνται από περίπου 20 εκ άτομα
κυρίως στη νότια Νιγηρία,το Μπενίν και
το Τόνγκο καθώς και από κοινότητες
μεταναστών γιόρουμπα στο εξωτερικό.Συγγενεύει
με τη γλώσσα ιτσεκίρι στο δέλτα του
ποταμού Νίγηρα και τηνιγκάλα στην
κεντρική Νιγηρία.Μια διαλεκτό της η
λεγόμενη λουκούμι χρησιμοποιείται στη
λειτουργία της Σαντερίας,μιας θρησκείας
αφρικανικής προέλευσης στην Κούβα και
την Αμερική.Χαρακτηριστική είναι η
ύπαρξη τόνων (προσωδία) όπως στα
κινέζικα και τα πουντζάμπι.Γράφονται στο λατινικό αλφάβητο
ενώ παλιότερα στο αραβικό.
Fff
το αλφάβητο γιόρουμπα
Τα γιόρουμπα γράφονται στο λατινικό αλφάβητο με τη χρήση μιας κάθετης γραμμής για να σημειωθούν τα ανοιχτά και κλειστά φωνήεντα.Επιπλέον χρησιμοποιούνται τρία διακριτικά σημεία για να αποδόσουν τους τόνους:η οξεία ‹´› , η βαρεία‹`› και το προαιρετικά το μακρόν ‹¯›.
Τα παράλληλα κείμενα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να αυξήσει κάποιος το λεξιλόγιό του σε μια γλώσσα αλλά και να μάθει ολόκληρες φράσεις.Οι λέξεις μένουν πιο εύκολα στη μνήμη αφού έχουμε παράλληλα και τη μετάφραση χωρίς να χρειάζεται να ανατρέχουμε συνεχώς στο λεξικό.
Θυμηθείτε και την πέτρα της Ροζέτας.Η πέτρα της ροζέτας ήταν ένα κομμάτι πέτρας από γρανίτη που ανακαλύφθηκε το 1799 στην Αίγυπτο και είχε πάνω της σκαλισμένα τρία παράλληλα κείμενα:το πρώτο στα αιγυπτιακά ιερογλυφικά,το δεύτερο στα αιγυπτιακά δημοτικά και το τρίτο στα αρχαία ελληνικά.Τα κείμενα ήταν τρείς εκδόσεις του ίδιου κειμένου.Με βάση το τρίτο κείμενο στα αρχαία ελληνικά έγινε και η αποκρυπτογράφηση των αιγυπτιακών.Η πέτρα περιέχει ένα διάταγμα που εκδόθηκε το 196 π.Χ. στη Μέμφιδα της Αιγύπτου για λογαριασμό του βασιλιά Πτολεμαίου του 5ου.
Η γλώσσα των Ζουλού ονομάζεται ισιζούλου και ανήκει στις γλώσσες νγκούνι,υποομάδα της μεγάλης αφρικανικής γλωσσικής οικογένειας μπάντου.Μιλιέται από περίπου 10 εκ άτομα ως μητρική κυρίως στη Νότια Αφρική.Φωνολογικά είναι μια πολύ πλούσια γλώσσα και έχει μια από τις πιο πολύπλοκες γραμματικές στον κόσμο.Έχει επηρεαστεί κυρίως από τη γλώσσα τζόσα ενώ σε κάποιες περιπτώσεις κάποιες λέξεις ζουλού έχουν περάσει στα αγγλικά,όπως η λέξη μάμπα,ένα είδος δηλητηριώδους φιδιού.
περιεχόμενα της ανάρτησης
κατάσταση της γλώσσας
κατάταξη και σχέση με άλλες γλώσσες
χαρακτηριστικά της γλώσσας
φωνολογία
αλφάβητο
οι Ζουλού
λέξεις και φράσεις Ζουλού
κατάσταση της γλώσσας
Τα ζουλού είναι πολύ σημαντικά για τη Νότια Αφρική.Δέκα εκατομύρια τη μιλούν ως μητρική (24 τοις εκατό του πλυθησμού) ,ενώ ο μισός πλυθησμός της χώρας την κατανοεί.Μέχρι το 1994 όλες οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούσαν ως επίσημη γλώσσα είτε τα αγγλικά,είτε τα ολλανδικά και αργότερα τα αφρικάανς.Μετά την πτώση όμως του απαρτχάιντ ηδημοτικότητα της γλώσσας άρχισε συνεχώς να ανεβαίνει και πολλά άτομα επλέγουν να τη μάθουν ως δεύτερη ,ενώ στο λύκειο πάρα πολλοί την επιλέγουν ως πρώτη γλώσσα στην οποία θα παρακολουθήσουν την εκπαίδευσή τους.Σήμερα τα ζουλού αναγνωρίζεται ως μίας από τις επίσημες γλώσσες του κράτους της Νότιας Αφρικής.
κατάταξη και σχέση με άλλες γλώσσες
Η γλώσσα ανήκει στον νοτιοανατολικό κλάδο των γλωσσών μπάντου,στην υποομάδα νγκούνι.Τα ζουλού θεωρούνται καταληπτά από τους ομιλητές της κύριαρχης γλώσσας του Ακρωτηρίου,τα Τζόσα αλλά και από ομιλητές των άλλων γλωσσών νγκούνι.Εξαιτίας αύτου του γεγονότος και όσων ανέφερα πιο πάνω τα ζούλου θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε λίνγκουα φράνκα της ανατολικής Νότιας Αφρικής.Κάτι τέτοιο όμως μάλλον δεν θα συμβεί αφού οι ομιλητές τζόσα είναι κοινωνικά ισχυροί.
χαρακτηριστικά της γλώσσας
Όπως όλες οι γλώσσες μπάντου,τα ζουλού είναι μια συγκολλητική γλώσσα,δηλαδή σχηματίζει λέξεις προσθέτοντας επιθέματα στο τέλος μια λέξεις,όπως και τα τουρκικά.Η γραμματική της είναι εξαιρετικά πολύπλοκη για έναν ομιλητή ινδοευρωπαϊκής γλώσσας και θεωρείται από τις πιο δύσκολες στον κόσμο.Για παράδειγμα τα ουσιαστικά στα ζουλού έχουν 15 γένη!
Τα ζουλού έχουν δύο ποικιλίες,αυτή που διδάσκεται στα σχολεία και την καθομιλουμένη,λαϊκή.Η λαϊκή ζουλού χρησιμοποιεί πολλές αγγλικές λέξεις,που απουσιάζουν από τη σχολική γλώσσα η οποία τείνει να αντικαθιστά τις αγγλικές με λέξεις ζουλού.Αυτό δημιουργεί κάποια προβλήματα στη νεότερη γενιά,αφού δυσκολεύται να καταλάβει τη λαϊκή γλώσσα.
Παράδειγμα:
Ngiyaqonda=καταλαβαίνω,επίσημα ζουλού
Ngiya-understanda=καταλαβαίνω στα λαϊκά ζουλού,από το αγγλικό understand
Άλλα χαρακτηριστικά είναι:
η ύπαρξη διπλής ρίζας για τα περισσότερα ρήματα,
η χρήση προθεμάτων εκτός από τα επιθέματα και
η σειρά που ακολουθείται στην πρόταση είναι υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο.
τα ζουλού είναι τονική γλώσσα όπως π.χ. τα κινέζικα και τα πουντζάμπι.Τονική σημαίνει ότι οι λέξεις προφέρονται με προσωδία και όταν αυτή αλλάζει,τότε η σημασία της λέξης είναι διαφορετική.
Φωνολογία
Τα ζουλού είναι μια πολύ πλούσια σε ήχους γλώσσα.Διαθέτει κάποιους πολύ περίεργους που ακούγονται σαν κλικ και δεν συναντώνται πουθένα,όυτε σε άλλες αφρικανικές γλώσσες.
Σύμφωνα με μια νέα έρευνα όλες οι γλώσσες προέρχονται από μια αφρικανική πρωτόγλωσσα η οποία ήταν πολύ πλούσια φωνολογικά.Όσο απομακρυνόμαστε γεωγραφικά από αυτή την αρχική γλώσσα τόσο μειώνονται τα φωνήματα.Οι πολυνησιάκες γλώσσες του Ειρηνικού έχουν τα λιγότερα φωνήματα από όλες τις γλώσσες του κόσμου,γεγονός που συμφωνεί με τα πορίσματα της έρευνας.
Πιθανώς τα ζουλού να βρίσκονται πιο κοντά στην πρωτόγλωσσα αφού έχουν ήχους που δεν ακούγονται σε καμία άλλη γλώσσα,πλην των συγγενικών της,της ομάδας νγκούνι.
το αλφάβητο ζουλού
Τα ζουλού γράφονται σε μια παραλλαγή του λατινικού αλφαβήτου:
τα γράμματα που ακούγονται σαν κλικ είναι τα c,q,x
Οι Ζουλού
Οι Ζουλού ήταν ένας ημιάγριος,πολεμοχαρής λαός που ζούσε νομαδικά στη νοτιοανατολική Αφρική και έτρεφε μεγάλη εχθρότητα προς τους Ευρωπαίους και τον τρόπο ζωής τους.
Ήταν χωρισμένος σε πολλά κρατίδια με επικεφαλής έναν φύλαρχο,τα οποία πολύ συχνά πολεμούσαν μεταξύ και εξεγείρονταν εναντίον των Ευρωπαίων αποικιοκρατών.Οι επαναστάσεις αυτές πνίγηκαν στο αίμα από τους Ευρωπαίους.
Στις αρχές του 19ου αιώνα ένας ισχυρός πολέμαρχος,ο Σάκα Ζουλού ,κατέκτησε όλες τις φυλές και τις ένωσε σε ένα κράτος.Ήταν πολεμοχαρής και πολύ σκληρός και διέθετε έναν στρατό 40,000 ανδρών.
Οι ζουλού ήταν ημιάγριοι,ακόμη και αυτοί που ζούσαν σε πόλεις.Δεν συμπαθούσαν τα ρούχα γιατί περιόριζαν τις κινήσεις τους και είχαν μια μεγάλη αγάπη για τα φανταχτερά ψεύτικα στολίδια.
Γενικά χαρακτηρίζονταν από ένα πνεύμα ανεξάρτητο και ασυμβίβαστο.
bir türk lirası
μπιρ τιούρκ λίρασι
μία τουρκική λίρα
0 sıfır -σίφιρ
1
bir -μπιρ
2
iki- ικίι
3
üç -ιούτς
4
dört -ντορτ
5 beş -μπές
6
altı -αλτί
7
yedi- γιεντί
8
sekiz- σεκίζ
9
dokuz -ντοκούζ
10
on-ον
11
on bir -ον μπιρ
12
on iki- ον ικί
13
on üç- ον ιούτς
14 on dört -ον ντορτ
15 on beş -ον μπές
16
on altı -ον αλτί
17
on yedi-ον γιεντί
18
on sekiz- ον σεκίζ
19
on dokuz -ον ντοκούζ
20
yirmi- γιρμί
30 otuz-οτούζ
1/4 çeyrek-τσεϊρέκ
1/2
yarım -γιαρίμ
1/2
buçuk -μπουτσιούκ
Η νεοδημιουργηθείσα Δημοκρατία του Νότιου Σουδάν η οποία ανακύρηξε την ανεξαρτησία της από το Σουδάν σήμερα (9-7-2011) λίγο μετά τα μεσάνυχτα ,είναι ένα από τα γλωσσικά πιο πολυποίκιλα μέρη της Αφρικής,όπου συνυπάρχουν δεκάδες γλώσσες,πολλές από τις οποίες είναι μικρές και μιλιούνται από μερικές χιλιάδες άτομα.Εκεί ζουν πάνω από 200 εθνότητες, σχεδόν κάθε μία με τη δική της γλώσσα.Πολλές φυλές είναι δίγλωσσες αφού γνωρίζουν και τη γλώσσα της γειτονικής φυλής.
Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι τα αγγλικά,ενώ πολύ διαδεμένη είναι η καθομιλουμένη αραβική,και γύρω από την πρωτεύουσα τα αραβικά τζούμπα,μια αραβική γλώσσα πίτζιν.
Αριθμητικά η πιο διαδεδομένη γλώσσα ως μητρική είναι τα ντίνκα ή θονγκτζένγκ που μιλιούνται από περίπου 2 με 3 εκατομμύρια άτομα.Τα ντίνκα είναι μια νειλωτική γλώσσα του δυτικού κλάδου που σχετίζεται στενά με τα νούερ,τη δεύτερη πιο ομιλούμενη γλώσσα του Ν.Σουδάν και λιγότερο με τα σιλούκ.Άλλες νειλωτικές γλώσσες που μιλιούνται είναι η μπάρι και η οτούχο οι οποίες ανήκουν στον ανατολικό κλάδο.
Η τρίτη πιο διαδεδομένη γλώσσα της χώρας είναι η Ζάντε που ανήκει στην οικογένεια των λεγόμενων ουβανγικών γλωσσών.
Άλλη μια γλωσσική οικογένεια του Ν.Σουδάν είναι η μόνγκο-μπαγκίρμι στην οποία ανήκουν τα τζουρ μόντο.
H μακεδονική ήταν η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων κατά την 1η χιλιετία
π.Χ. μέχρι τον 4 π.Χ αιώνα οπότε και έπεσε σε αχρησία και αντικαταστάθηκε
πλήρως από την αττική διάλεκτο.
Ποιά ακριβώς όμως ήταν η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων,ήταν ελληνική
διάλεκτος,άλλη γλώσσα και τί ακριβώς συμβαίνει;Η επιστημονική απάντηση είναι
ότι ακόμη είναι ασαφές το τί ακριβώς ήταν και το ζήτημα θεωρείται
γλωσσολογικά στάσιμο μέχρι την ανακάλυψη νέων ευρημάτων.
Πάντως πρόσφατα επιγραφικά ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι πρόκειται
για βορειοδυτική ελληνική διάλεκτο που χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη
φωνολογία.
απόψεις για τη γλώσσα
Για την αρχαία μακεδονική γλώσσα υπάρχουν πολλές απόψεις και θεωρίες :
1.ήταν ελληνική διάλεκτος
2.ήταν περιφερειακή γλώσσα της ελληνικής,πολύ συγγενική, με την οποία
αποτελούσαν έναν κλάδο τον ελληνικό με την ευρύτερη έννοια
(γραικομακεδονικό).
3.ήταν χωριστή ινδοευρωπαϊκή γλώσσα
4.ήταν γλώσσα ανάμεικτη με ελληνικά,θρακικά και ιλλυρικά στοιχεία
Η Μακεδονία πριν τον Αλέξανδρο.(με ελληνικούς υπότιτλους)
τί γνώσεις έχουμε γι'αυτή
Μέχρι σήμερα οι γνώσεις που έχουμε γι'αυτή είναι ένας μικρός αριθμός λημμάτων
από γλωσσάρια ('γλώσσες') που αναφέρονται από αρχαίους συγγραφείς και ένα
πλήθος ονομάτων.
Κανένα κείμενο δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα που είναι
αναμφισβήτητα γραμμένο στην αρχαία μακεδονική γλώσσα.
Ο κατάδεσμος της Πέλλας, μία κατάρα γραμμένη σε βορειοδυτική
διάλεκτο.
Ο
κατάδεσμος της Πέλλας,ένα σημαντικότατο εύρημα από την Πέλλα που περιέχει ένα κείμενο-κατάρα και
είναι γραμμένο σε μια βορειοδυτική ελληνική διάλεκτο,έχει προταθεί ως η γλώσσα
των αρχαίων Μακεδόνων.Το κείμενο είναι μοναδικό ,αφού κανένα άλλο παρόμοιο δεν
έχει βρεθεί στην περιοχή της Μακεδονίας.
Πλην αυτής της επιγραφής όλες οι υπόλοιπες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα
στη Μακεδονία είναι γραμμένες στην αττική ελληνική που ήταν και η επίσημη
γλώσσα του βασιλείου των Μακεδόνων.Η ελληνική από ότι φαίνεται ήταν
η μόνη γραπτή γλώσσα της Μακεδονίας.
Ο ερχομός στο φως αυτού του ευρήματος κατέρριψε τις θεωρίες που υποστηρίζουν
ότι μόνο η άρχουσα τάξη των Μακεδόνων μιλούσε ελληνικά και ότι ο απλός
λαός χρησιμοποιούσε άλλη γλώσσα ξένη προς την ελληνική.
Το περιεχόμενο του κατάδεσμου ,ένα κείμενο μαγείας,καθώς και το ύφος του
καταδεικνύουν ότι είναι γραμμένο από έναν απλό πολίτη .
Επιπλέον δεν είναι γραμμένο στην αττική ελληνική αλλά σε βορειοδυτική ελληνική
διάλεκτο και αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι δείχνει ότι ελληνικά μιλούσαν και
απλοί πολίτες της Πέλλας και μάλιστα διαφορετικά από την αττική διάλεκτο,την
επίσημη γλώσσα του κράτους.
Το λεξικό του Ησύχιου
Οι λέξεις που έχουμε στη διάθεσή μας και χαρακτηρίζόνται ως μακεδονικές
προέρχονται κυρίως από το
λεξικό του Ησύχιου του Αλεξανδρινού
και τον Μακεδόνα Αμερία,ο οποίος ήταν ο πρώτος γλωσσολόγος με την έννοια που
έχει αυτή η λέξη σήμερα.Ο Αμερίας έγραψε και ένα λεξικός της μακεδονικής και
αττικής το οποίο δυστυχώς έχει χαθεί.
Από τη μελέτη των λημμάτων ('γλωσσών') ,βλέπουμε ότι τα περισσότερα έχουν
εμφανώς ελληνική ετυλογία,ενώ κάποια άλλα είναι άγνωστης προέλευσης.
Χαρακτηριστικό τους είναι μια ιδιαίτερη φωνολογία που δεν συναντάται στις
περισσότερες διαλέκτους της κλασσικής ελληνικής (β,γ,δ αντί για φ,χ,τ).Άλλο
χαρακτηριστικό που προκύπτει είναι η συγκοπή και απλοποίηση των λέξων.
Αυτά τα ιδιαίτερα γνωρίσματα θυμίζουν κατά κάποιο τρόπο τις βόρειες
διαλέκτους της σημερινής νεοελληνικής.
ονόματα Μακεδόνων
ονόματα αθλητών από επιγραφή του 267 π.Χ της Πτολεμαϊκής περιόδου που
βρέθηκε στην Αίγυπτο
Τα περισσότερα ονόματα όχι μόνο έχουν ελληνική ετυμολογία αλλά είναι
χαρακτηριστικά για τους Μακεδόνες και δεν συναντώνται σε άλλες περιοχές της
Ελλάδας (Λαομάγα).Κάποια έχουν ιδιαίτερη φωνολογία,π.χ.Βερενίκα αντί για
Φερενίκη,ενώ άλλα συνταντώνται και στη Θεσσαλία
Η θεσσαλική ελληνική,ιδιαίτερα οι βόρειες διάλεκτοι της Θεσσαλίας, φαίνεται να
έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη μακεδονική.
αναφορές σε αρχαίους συγγραφείς
Οι μελετητές προσπαθούν εμμέσως να καθορίσουν ποιά ήταν η φύση της γλώσσας.
Σε πολλά κείμενα αναφέρεται ο όρος μακεδονιστί.Ο Αλέξανδρος πολλές φορές όταν
απευθυνόταν στους στρατιώτες του μιλούσε μακεδονιστί.
Αυτό δεν σημαίνει ότι μιλούσε άλλη γλώσσα αλλά απλά την μητρική του
διάλεκτο,κατά το αττικιστί.Τελικά η λέξη μακεδονιστί πήρε την έννοια το μιλά
κάποιος στην κοινή ελληνική.
Σε κείμενο του Τίτου του Λίβιου αναφέρεται ότι οι Αιτωλοί ,οι Ακαρνάνες και οι
Μακεδόνες 'ήταν άνδρες της ίδιας γλώσσας'.
Αυτές οι ασαφείς δηλώσεις και αναφορές πολύ λίγο φως ρίχνουν στην υπόθεση.
Δημοσθένης και Αθηναίοι
Ο Δημοσθένης ήταν ορκισμένος εχθρός των Μακεδόνων και τους αποκαλούσε
βάρβαρους. Σε κάθε ευκαιρία εξασκούσε πολεμική ρητορική
εναντίον των Μακεδόνων και του Φιλίππου του 'βαρβάρου'.
Μετά την ενδυνάμωση του Μακεδονικού Βασιλείου υπό τον Μέγα Αλέξανδρο, έκανε
πίσω και για κάποια χρόνια 'χαλάρωσε' τη ρητορική του μην μπορώντας να
κάνει αλλιώς.
Το ειρωνικό στην όλη ιστορία με το μίσος του Δημοσθένη κατά των
'βαρβάρων' Μακεδόνων είναι ότι η ίδια η μάνα του Δημοσθένη ήταν κατά το ήμισυ
σκυθικής καταγωγής!
Οι Αθηναίοι μια υψηλά αστικοποιημένη και εκλεπτυσμένη κοινωνία,με αναπτυγμένες
τις τέχνες, υψηλό επίπεδο διανόησης,θέατρα ποιητές,φιλοσόφους και εξελιγμένο
πολιτικό σύστημα ήταν παραπάνω από φυσικό να βλέπουν τους Μακεδόνες ως
βαρβάρους ,άξεστους χωριάτες.
Οι Μακεδόνες ήταν βασίλειο, ένα πολιτικό σύστημα απαρχαιωμένο και
ξεπερασμένο για τους Αθηναίους και αρχικά μια κτηνοτροφική κοινωνία
χωρίς πόλεις.
Η γλώσσα τους κατά πάσα πιθανότητα ήταν μια περιφερειακή ελληνική διάλεκτος
μεταβίας κατανοητή από τους Αθηναίους αφού στο αυτί τους ακουγόταν άξεστη,
επαρχιώτικη και τραχιά σε αντίθεση με την εκλεπτυσμένη αττική διάλεκτο.
Κάτι ανάλογο με το συμβαίνει και σήμερα δηλαδή με την επίσημη ελληνική και τις
επαρχιώτικες διαλέκτους που συχνά αποκαλούνται υποτιμητικά ως 'βλάχικα'.
Πάντως δεν υπάρχει σε κανένα κείμενο αναφορά σε χρήση μεταφραστών ανάμεσα σε
Μακεδόνες και τους υπόλοιπους Έλληνες,τουλάχιστον από όσο γνωρίζω.
Οι Πέρσες και οι "'Ιωνες με τα στρογγυλά καπέλα."
Οι Πέρσες αποκαλούσαν τους Μακεδόνες 'Γιάουνα Τακαμπάρα' που θα
πει Έλληνες (Ίωνες) με στρογγυλά καπέλα σαν ασπίδες.Τους υπόλοιπους Έλληνες οι
Πέρσες τους αποκαλούσαν απλά Γιάουνα δηλαδή Ίωνες.
Όπως ανέφερα και στην αρχή το ζήτημα παραμένει ανοιχτό αλλά με το πέρασμα του
χρόνου και την ανακάλυψη νέων ευρημάτων ενισχύεται η άποψη της ελληνικής
διαλέκτου με βορειοδυτικά και αιολικά χαρακτηριστικά.
Μακεδόνας ιππέας που φέρει την 'καυσία', το στρογγυλό καπέλο.
Βόρεια της Περσέπολης της Αυτοκρατορίας των Αχαιμενίδων ,στον τάφο του Δαρείου
του Α' , υπάρχει επιγραφή χαραγμένη σε πέτρα που απαριθμεί τους υποτελείς
λαούς του Δαρείου Α'.
Εκεί αναφέρονται μεταξύ πολλών λαών όπως οι Σκύθες, Πάρθοι,
Ινδοί,Νούβιοι,Λίβυοι, Ίωνες( Έλληνες) και οι Γιάουνα Τακαμπάρα, οι Ιώνες με τα
στρογγυλά καπέλα, δηλαδή οι Μακεδόνες.
Επιγραφή των υποτελών λαών στον τάφο του Δαρείου Α. Μεταξύ αυτών οι
Γιάουνα Τακαμπάρα, Ίωνες με στρογγυλά καπέλα, δηλαδή οι Μακεδόνες.
Τον 5ο περίπου αιώνα μ.Χ. ο Ησύχιος ο Αλεξανδρινός έγραψε το 'λεξικόν Ησυχίου',ένα εκτενέστατο λεξικό με πάνω από 51 χιλιάδες λήμματα στο οποίο καταγράφονται περίεργες και σπάνιες λέξεις που χρησιμοποιούνταν σε διάφορες ελληνικές διαλέκτους.
Το λεξικό είναι τεράστιας σημασίας για τη μελέτη της ελληνικής γλώσσας,τη μετάφραση αρχαιοελληνικών κειμένων όπως του Αισχύλου που χρησιμοποιεί πολλές σπάνιες λέξεις,αλλά και τη μελέτη άλλων εξαφανισμένων παλαιοβαλκανικών γλωσσών (π.χ.θρακικά) ή γλωσσών που είναι ασαφές για το τί ακριβώς ήταν (μακεδονικά).
Μέσα στο λεξικό αναφέρονται λέξεις οι οποίες θεωρούνται από τους γλωσσολόγους μακεδονικές και συνήθως έχουν μια ιδιαίτερη φωνολογία.
