H Σλαβομακεδονική γλώσσα είναι η νεώτερη από τις σλαβικές που απέκτησε λογοτεχνική γλώσσα. Η ανάπτυξή της άρχισε το 1943 όταν, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα κατά του ναζισμού, αποφασίστηκε η ανακύρηξη της Γιουγκοσλαβίας σε ένα ομοσπονδιακό κράτος με βάση την εθνικής ισότητα όλων των λαών της, συμπεριλαμβανομένων και των σλαβομακεδόνων. Βάση της νέας λογοτεχνικής γλώσσας ήταν οι κεντρικές διαλέκτους (Μπίτολα, Πρίλεπ, Βέλες, Κίτσεβο), όπου η επίδραση της σερβικής και της βουλγαρικής γλώσσας ήταν σχετικά μικρότερη. Το 1945 υιοθετήθηκε από μια ενιαία ορθογραφία η οποία προσέγγιζε τη γραφή της Σερβίας,ενώ το 1946 κυκλοφόρησε η πρώτη σχολική γραμματική.
Σ'αυτή υπάρχει υπάρχουν τα γραμμάτα ѓ, ќ, љ, њ που υποδηλώνουν τα αντίστοιχα μαλακά συμφώνα: свеќа (Σερβικά sveћa) меѓа (Σερβικά meђa) љу6ов, коњ,καθώς επίσης τα s = τζ, џ = τζ παχύ. Στη λογοτεχνική γλώσσα χρησιμοποιούνται πέντε φωνήεντα,τα : a, e, и, o, y,ενώ το p μπαίνει ανάμεσα σε σύμφωνα: прво, црвен, врвот. Μειωμένη να ανταποκριθούν και e: ένα όνειρο. σκύλου, τόξο - α και ε: о и е: сон. пес.Το σύμφωνο x στην αρχή της λέξης χάνεται και σε άλλες θέσεις αντικαθίσταται με το в ως εξής: леб (λεμπ,ψωμί), зедов, кревко (ρώσικο зедох, крехко).. Στις πολυσύλλαβες λέξεις ο τόνος πέφτει στην τρίτη συλλαβή από το τέλος των λέξεων (προπαραλήγουσα),ενώ στις δισύλλαβες στην παραλήγουσα : водéница (μύλος), και με άρθρο воденúцата (ο μύλος).
Η γραμματική της σλαβομακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με τη βουλγαρική.Αξιοσημείωτες είναι: 1) ο αναλυτικός τρόπος με τον οποίο σχηματίζονται οι πτώσεις : миризба на сеното («η μυρωδιά του χόρτου"), срце му тропаше като на заек («Η καρδιά του χτυπούσε σαν του κουνελιου"), закити пушка со цвека млади (στολίσε το όπλο με φρέσκα χρώματα"), 2) διατήρηση των κλητικών τύπων:Стоjане! жено!, 3)η ύπαρξη άρθρων.Στη σλαβομακεδονική γλώσσα, μαζί με τα άρθρα -от, -та, -то (βλ. βουλγ. -ът, -та, -то) , χρησιμοποιούνται και τα άρθρα -ов, -ва, -во,για τα αντικείμενα κοντά και τα на -он, -на, -но για απομακρυσμένα αντικείμενα: синко! ами земjава, куќява!.. зар земjата на дедоите така ке jа оставиме? (Γιέ μου, η γη είναι το σπίτι μας .. Έτσι θα εγκαταλείψουμε τη γη των παππούδων μας; "), човекон први по мостон! 4) την πτώση του απαρεμφάτου: во полумракот можеше да се види (!» Μπορούσες να δεις στην ομίχλη"), 5) συγκριτικός βαθμός με το по : по-темен. по-топол 6) χρήση δύο αντωνυμιών: таа ги затвори очите ("Έκλεισε τα μάτια") 7) πλούτος ρηματικών χρόνων κ.λπ.
Εκτός από την κεντρική ξεχωρίζουν ακόμη οι βόρειες και νότιες διάλεκτοι.Η βόρεια διάλεκτος εκτείνεται βόρεια από τα Σκόπια και το Κουμάνοβο, καθώς και στο Дольний Полог και χαρακτηρίζεται από γνωρίσματα που είναι κοντά στη σερβική γλώσσα: y αντί για o: мука, рука, κατάληξη του 1ου πληθυντικού προσώπου σε -мо αντί -ме.Οι νότιες διάλεκτοι παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης**, θα βρείτε:št, žd αντί για *tj, *dj;Επίσης έναν ανοιχτό ήχο σε αντικατάσταση του ѣ . Διατήρηση των ρινικών αρμονικών ήχων στις ρινικές αντικαταστάσεις: čendo, pentok.
Μετάφραση του άρθρου :'' Н. А. Кондрашов-МАКЕДОНСКИЙ ЯЗЫК (1986)
** Σημείωση: οι νότιες διάλεκτοι έχουν πολλές παραλλαγές και δεν κατατάσσονται έυκολα. Γλωσσολογικά μάλλον βρίσκονται κάπου ενδιάμεσα στα βουλγάρικα και τα σκοπιανά.Οι σλαβικές διάλεκτοι της Φλώρινας και γενικά της Δυτικής Μακεδονίας είναι πιο κοντά στα σκοπιανά ενώ οι διάλεκτοι της κεντρικής και ανατολικής Μακεδονίας πιο κοντά στα βουλγαρικά.Πάντως γεγονός είναι ότι η λογοτεχνική γλώσσα των Σκοπίων σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι κατανοητή από τους σλαβόφωνους της ελληνικής Μακεδονίας.Εδώ ο συγγραφέας του πρωτότυπου άρθρου κατατάσσει όλες τις νότιες διαλέκτους,ακόμη και αυτές των περιχώρων της Θεσσαλονίκης στη σκοπιανή σλαβομακεδονική γλώσσα.
Σχετική γλώσσα
σκοπιανά
No comments:
Post a Comment