Τα μολδαβικά είναι μια λατινογενής γλώσσα που μιλιέται από περίπου 3,8 εκατομμύρια άτομα κυρίως στη Μολδαβία,αλλά και σε περιοχές της Ουκρανίας και της Ρουμανίας.
Ο όρος 'μολδαβική γλώσσα' δεν είναι αποδεκτός από όλους και από κάποιους ,κυρίως Ρουμάνους θεωρείται ότι δεν υπάρχει τέτοια γλώσσα και ότι τα μολδαβικά είναι ρουμάνικα.
Ουσιαστικά είναι η ίδια αλλά όχι ακριβώς. Τα Τα ρουμανικά και τα μολδαβικά έχουν επηρεαστεί σημαντικά από τα σλαβικά μιας και βρίσκονται ανάμεσα στη σλαβόφωνη θάλασσα.
Όμως η επιρροή σλαβικών γλωσσών ,ειδικά της ρωσικής είναι πολύ μεγαλύτερη λόγω της διαφορετικής ιστορικής πορείας της Μολδαβίας η οποία είχε προσαρτηθεί απ' τη Σοβιετική Ένωση.
Το φαινόμενο αυτό ήταν πιο έντονο στο μεγάλα αστικά κέντρα, την πρωτεύουσα Κισινάου και άλλα όπου επικρατούσε επικρατούσε η ρωσική έναντι της μολδαβικής.
Η μολδαβική είχε γίνει περισσότερο γλώσσα του χωριού και της επαρχίας.
Η ρωσική γλώσσα και μαζί και η επιρροή της στη μολδαβική άρχισε να φθίνει μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης με το φαινόμενο να εντείνεται στις νεότερες γενιές.
Η μολδαβική παραλλαγή διαφέρει απ' τη ρουμανική σε κάποιες περιπτώσεις και στη φωνολογία και το λεξιλόγιο. Πχ. Gine (μολδαβική) αντί Bine(ρουμανική) που θα πει καλά.
Περισσότερα πάνω στο θέμα διαβάστε παρακάτω.
γεωγραφική εξάπλωση
Εκτός από τη Μολδαβία τα μολδαβικά μιλιούνται στην Ουκρανία και στη βορειοανατολική Ρουμανία σε εφτά κομητείες οι οποίες μαζί τη σημερινή Δημοκρατία της Μολδαβίας αποτελούσαν το πριγκηπάτο της Μολδαβίας.
 |
| εξάπλωση της μολδαβικής γλώσσας |
γλώσσα ή διάλεκτος;
Στην απογραφή πληθυσμού που έγινε στη Μολδαβία το 2004,το 15 τοις εκατό του πληθυσμού της χώρας (3.350.000 εκ) δήλωσε ως μητρική γλώσσα τα ρουμάνικα και το 60 τοις εκατό τα μολδαβικά.
Οι υπόλοιποι δήλωσαν άλλη γλώσσα ,ρώσικα,ουκρανικά κ.α.Ενώ το 40 τοις εκατό του αστικού πληθυσμού δήλωσε μητρική τα ρουμάνικα το αντίστοιχο ποσοστό του πληθυσμού της υπαίθρου που δήλωσε ρουμάνικα μετά βίας έφτασε το 1/7 του συνόλου.Δηλαδή τα 6/7 της υπαίθρου δήλωσαν μητρική τα μολδαβικά.
Η περίπτωση αυτή γλώσσα ή διάλεκτος είναι ανάλογη με την περίπτωση βουλγαρικών και σκοπιανών,σερβικών και κροατικών ή σερβικών και μαυροβουνιακών.
Με βάση γλωσσολογικά κριτήρια όλες αυτές οι γλώσσες θα μπορούσαν να θεωρηθούν διάλεκτοι της ίδιας γλώσσας.
Επειδή όμως όπως είχε πει κάποιος 'γλώσσα είναι μια διάλεκτος με στρατό και ναυτικό' αυτές οι γλώσσες θεωρούνται χωριστές εξαιτίας κυρίως πολιτικών,αλλά και θρησκευτικών,ιστορικών και άλλων παραγόντων.
Μάλιστα στο παρελθόν έχουν γίνει και συνειδητές προσπάθειες αποστασιοποίησης μιας γλώσσας από την άλλη,όπως στην περίπτωση των σκοπιανών στα οποία τεχνητά εισήχθησαν σερβικά στοιχεία ώστε τα σλαβομακεδονικά να έχουν διαφορές από τα βουλγαρικά.
Το ίδιο έγινε και με τα κροάτικα και ίσως γίνει το ίδιο και με τα μαυροβουνιακά.Ειδικά τα μαυροβουνιακά η μόνη μεγάλη διαφορά που έχουν με τα σέρβικα είναι ότι μιλιούνται σε χωριστό κράτος!
Στη Μολδαβία γενικώς υπάρχει αντιπαράθεση όχι μόνο για τη γλώσσα αλλά και για το αν αποτελούν χωριστό από τους Ρουμάνους έθνος.
διαφορές μολδαβικών με τα ρουμάνικα
Αν και οι διαφορές ανάμεσά τους είναι μικρές ,αυτές είναι υπαρκτές και χαρακτηριστικές.Η γραμματική και το συντακτικό είναι βασικά τα ίδια.
Όμως στα μολδαβικά προτιμούνται άλλες πιο αρχαϊκές λέξεις οι οποίες μάλιστα ακούγονται και περίεργες σε κάποιον Ρουμάνο του Βουκουρεστίου.Ας το πω 'βλάχικες',όπως τα επαρχιώτικα ελληνικά σε έναν Αθηναίο.
Τεράστια διάφορα υπάρχει και στην προφορά αφού τα μολδαβικά ακούγονται βαριά σαν σλαβική γλώσσα.
Μερικές άλλες βασικές διαφορές είναι:
- εναλλαγή του b με το g, f με h ή s, p με сh ,j με v, με σε κάποιες λέξεις όπως:
μολδαβικά/ρουμάνικα
vorgesc/vorbesc
fierginte/fierbinte
gine/bine,
chişior/picior
jin(ars) /vin(ars)
a hierbe ή a şerbe /a fierbe.
Εδώ παρατηρούμε ότι ανάλογο φαινόμενο υπάρχει και στα δικά μας τα βλάχικα,π.χ. η λέξη ghini που θα πει καλά,ciatra=πέτρα κ.α.Φωνολογικά τα βλάχικα μοιάζουν μάλλον πιο πολύ με τα μολδαβικά παρά με τα ρουμάνικα.
- στα μολδαβικά χρησιμοποιούνται πολλές ρώσικες λέξεις για αντικείμενα του νοικοκυριού,φαγητά και άλλα,λέξεις που δεν υπάρχουν στα ρουμάνικα,
- όπως μολ./ρουμ. malina/zmeură,kastrolia/oala και πάρα πολλές άλλες.
- τα επίσημα ρουμάνικα έχουν ουρανικοποιήσει το 'σ' (δηλαδή προφέρεται παχύ με την άκρη της γλώσσας να ακουμπάει τον ουρανίσκο) ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στα μολδαβικά όπου το σ είναι πιο ελαφρύ,σαν το ελληνικό σίγμα. Αυτό φαίνεται και στο σχητισμό του πληθυντικού των μολδαβικών :ostaş ενικός και πληθυντικός ενώ στα ρουμά νικα ostaş/ostaşi.
το μολδαβικό αλφάβητο
Τα μολδαβικά γράφονται κυρίως στο λατινικό αλφάβητο,πανομοιότυπο με το ρουμάνικο εκτός από την περιοχή της Υπερδνειστερίας,μιας ανεξάρτητης περιοχής στη Μολδαβία,όπου χρησιμοποιείται το μολδαβικό κυριλλικό αλφάβητο.
Το λατινικό μολδαβικό αλφάβητο.
İstanbul)
Κεφάλαιο, μικρό/ όνομα,προφορά
A, a /a
Ă, ă/ ă
Â, â/ â ,αε μαζί
B, b/ be,μπ
C, c /ce,τσ
D, d/ de,ντ
E, e /e,ε
F, f /fe -ef,φ
G, g / ghe ή ge,γκ
H, h / ha ή haş,h
I, i / i,ι
Î, î / î ,τούρκικο ι
J, j /je , ζ̌ παχύ
K, k / kapa,κ
L, l / le - el,λ
M, m / me - em,μ
N, n /ne - en,ν
O, o / o
P, p / pe,π
Q, q kü / chiu,κ
R, r /re -er,ρ
S, s / se -es,σ
Ș, ș /şe,σ̌-σ παχύ
T, t/ te
Ț, ț / ţe ,τσ
U, u /u,ου
V, v l ve, β
W, w / dublu ve
X, x / ics
Y, y / igrec - i grec
Z, z / ze -zet
No comments:
Post a Comment