το ιδίωμα των Αντιχασίων

Το ιδίωμα των Αντιχασίων είναι ένα τυπικό βορειοελλαδίτικο ιδίωμα που μιλιέται στα Αντιχάσια όρη των Τρικάλων .Γλωσσολογικά είναι πολύ κοντά στα κοζανίτικα. Όπως όλα τα ιδιώματα της νεοελληνικής με τον καιρό έχει αλλοιωθεί από την επίσημη ελληνική ,τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στη φωνολογία και κινδυνεύει με εξαφάνιση εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευσης του πληθυσμού,της τηλεόρασης και άλλων παραγόντων.

Βασικά χαρακτηριστικά,όπως και σε όλα τα βόρεια ιδιώματα,  είναι η στένωση του ε σε ι,η σίγαση του ι στο τέλος της λέξης,καθώς και η συγκοπή  φωνηέντων ή συλλαβών.Το ιδίωμα αυτό έχει και άλλες ιδιαιτερότητες που παρατηρούνται και σε άλλα βόρεια ιδιωμάτα ενώ σε κάποια άλλα όχι όπως:

•  η χρήση του θηλυκού άρθρου η για αρσενικά ονόματα:η Γιώργους,η Νίκους,η Γιάντς (ο Γιάννης)
• η γενική πληθυντικού σχηματίζεται περιφραστικά με τη λέξη 'από' .Ο σχηματισμός της γενικής μ'αυτό τον τρόπο ίσως είναι επιρροή από τα βλάχικα (αρμάνικα).
• τροπή του ο/ω σε ου

Στο λεξιλόγιο παρατηρούνται επιρροές από τα τουρκικά,τα βλάχικα,αλλά και τα αρχαία ελληνικά ,ενώ πιο σπάνια  από τα αρβανίτικα.

λεξιλόγιο 
η νουβουρός=η αυλή (αρχ)
η αρίτσιους=ο σκατζόχοιρος ,βλάχικο αρίτσι(ου)
η αρίδα=το πόδι ,ειδικά το μακρύ πόδι
η μουσαφίρς=ο μουσαφίρης,ο επισκέπτης
η σίκς=ο μάγκας (ασίκης από τα τουρκικά)
Μερικά επίθετα προκαλούν και γέλιο μόνο στο άκουσμά τους:
η πουτσαράς,η πουτσαρίνα=καμία σχέση μ'αυτό που νομίζετε-ο μάγκας,η μάγκισσα ειρωνικά
τα νγκόρδα=ψόφησε π.χ. ένα έντομο (μάλλον αρβανίτικο)
του σκλί=το σκυλί
η γίδα=η κατσίκα
του γατί=η γάτα
του τραΐ=ο τράγος
του κριάρ(ι)=το κριάρι
του γουμάρ(ι)=ο γάϊδαρος
Ψόφσι του γουμάρ(ι)=ψόφησε ο γάϊδαρος
Λύκους! ή Λύκους να σι φάει=το λένε σε ένα ατίθασο ζώο
του φουκάλ(ι)=η σκούπα από κλαδιά θάμνου που σκουπίζουν το μαντρί
φουκαλίζου=σκουπίζω
η μπατανία=η κουβέρτα (αλβανικό batanije =η κουβέρτα)

παραμάρσμα=η φόρα
Πάρι παραμάρσμα κι αμπήδα.
Πάρε φόρα και πήδα.

η βιλέντζα=η κουβέρτα
του καστραβέτσ(ι)=το αγγούρι (αλβανικό castravec)
Κάποιες λέξεις όπως 'του καστραβέτσ(ι)' δεν χρησιμοποιούνται και δεν είναι γνωστές από όλους.
ξαργού=επίτηδες
αναδριμώνω=ξεσηκώνω
ταχιά=αύριο (βλάχικο ταχνά=πρωί)
τηρώ=κοιτώ
Τέ(ρ)α κεί!=Για κοίτα!Δηλώνει έκπληξη
γκανταλάω/ου=γαργαλάω -βλάχικο γκεντελίκ(ου)
γκουντρουγκλάω/ου=σκοντάφτω και πέφτω
μαγαρίζω/ου=μολύνω
μαγαρ(ι)σμένου=μολυσμένο
μπαταλιασμένου=αναθεματισμένο
ανάτσαλο=αποκρουστικό
τσιουλίζω=κατανικώ
Θα σι τσιουλίσου!Του τσιούλτσα (π.χ. στο τάβλι,στη δηλωτή)! Τον κατανίκησα!
Μην του πιάντς του μαγαρ(ι)σμένου (του γατί) !=μην την πιάνεις τη γάτα,έχει αρρώστιες
του πιδί κι του κουρίτσ(ι)=το αγόρι και το κορίτσι
Το κορίτσι προφανώς δεν θεωρείται παιδί αλλά 'κουρίτσ(ι)'!
ρα=χρησιμοποιείται όταν απευθυνόμαστε σε άνδρες
μα=χρησιμοποιείται όταν απευθυνόμαστε σε γυναίκες
Ιδώ ρα!Ιδώ μα!=Εδώ κοίτα,πρόσεχε τί λέω ή απλά 'εδώ'!
του αμπάρι=αποθήκη για σιτάρι κυρίως
του καρδάρ(ι)=μεγάλο δοχείο που βάζουν  το γάλα κατά το άρμεγμα
γκιούμ(ι)=είδος δοχείου
η φούρκα=η διχάλα ,π.χ. σε ξύλο
η γκουρτσιά=αχλαδιά
η γνιέκα=η γυναίκα

κλίση του ουσιαστικού η γνιέκα
η γνιέκα,τς γνιέκας,τ γνιέκα,γνιέκα
οι γνιέκις,απ'τς/τζ γνιέκις,τς/τζ γνιέκις,γνιέκις

Share: