Τα Τσετσένικα (Нохчийн мотт ,νόχτσιιν μοτ) ειναι μια Καυκάσια γλώσσα που μιλιέται από 1,5 εκατ. άτομα κυρίως στην Τσετσενία και το δυτικό Νταγκεστάν,που είναι ομόσπονδες δημοκρατίες της ρωσικής ομοσπονδίας, από τον λαό των Τσετσένων.
Η τσετσένικη γλώσσα δεν έχει καμία σχέση με τις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες αλλά ούτε και με ασιατικές. Συγκαταλέγεται στις βορειοανατολικές καυκάσιες γλώσσες του κλάδου νταχ, με στενά συγγενική την ιγκουσετική.
Γραμματικά ανήκει εν μέρει στις συγκολλητικές γλώσσες με ένα πολύπλοκο ρηματικό σύστημα και πλούσια φωνολογία ,όπως και οι περισσότερες καυκάσιες γλώσσες, με χαρακτηριστικό το μεγάλο αριθμό συμφώνων,από 40 μέχρι 60 ανάλογα τη διάλεκτο και τα συμπλέγματα αυτών δηλαδή πολλά σύμφωνα στη σειρά.
Πολυάριθμοι ομιλητές της τσετσενικής υπάρχουν και στην Ιορδανία οι οποίοι είναι δίγλωσσοι στα τσετσένικα και αραβικά. Οι Τσετσένοι βρέθηκαν στην Ιορδανία τον 19ο αιώνα μετά τις εκκαθαρίσεις και εκδιώξεις μουσουλμάνων του Βορείου Καυκάσου από τη Ρωσική Αυτοκρατορία.
αλφάβητο
Ιστορικά έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά αλφαβήτα για τη γραφή της τσετσενικής γλώσσας. Στην Τσετσενία έχουν βρεθεί πολλές επιγραφές στο γεωργιανό αλφάβητο, όχι όμως όλες στα τσετσένικα. Με τον ερχομό του Ισλάμ εισήχθηκε το αραβικό αλφάβητο.
Επί Σοβιετικής Ένωσης αρχικά υιοθετήθηκε για τα τσετσένικα το λατινικό,το οποίο όμως σύντομα αντικαταστάθηκε απο το κυριλλικό με βάση το ρωσικό.Με τους πολέμους στην Τσετσενία επανεισηχθήκε το λατινικό μετά το τέλος των οποίων επανήλθε το κυριλλικό.
Η χρήση του ενός ή του άλλου αλφαβήτου έχει πολιτικές προεκτάσεις με αυτούς που έχουν αποσχιστικές τάσεις να προτιμούν το λατινικό και τους ενωτικούς το κυριλλικό.
το σύγχρονο αλφάβητο
 |
| το χειρόγραφο τσετσενικό αλφάβητο |
Нохчийн элапаш
Νόχτσιιν ελαπας
|
|||||
|---|---|---|---|---|---|
| А | Аь | Б | В | Г | ГІ |
| Д | Е | Ё | Ж | З | И |
| Й | К | Кх | Къ | КІ | Л |
| М | Н | О | Оь | П | ПІ |
| Р | С | Т | ТІ | У | Уь |
| Ф | Х | Хь | ХІ | Ц | ЦІ |
| Ч | ЧІ | Ш | Щ | ъ | ь |
| Э | Ю | Юь | Я | Яь | І |
μερικές βασικές τσετσένικες φράσεις
Γεια σας
Ассаламу Iалайкум.
( ασαλάμου αλάϊκουμ)
Γεια σου
Салам.
(σαλάμ )
Τί κάνεις
Муха ду гIуллакхаш?
(μουχ ντου γκχουλακας)
Καλά,ευχαριστώ
Дика ду, баркалла.
(ντικ ντου μπαρκαλ)
Πώς σε λένε;
Хьан цIe хIу ю?
(χαν τσε χου γιου;)
Με λένε ______ .
Сан цIe ______ ю.
(sahn tse _____ yu.)
Χάρηκα.
Девзина хаза хета.
(ντεβζιν χαζ χάετ)
Ευχαριστώ
Баркалла.
(ευχαριστώ)
Παρακαλώ
Массарна а.
(μασσαρναα)
Ναι.
ХIаъ.
(χα)
Όχι.
ХIан-хIа.
(χαχα )
Δεν μιλάω τσετσένικα.
Ас нохчийн мотт ца буьйцу.
(ας νόχτσιιν μοτ τσα μπουτς )
Καλημέρα.
Iуьйре дика йойла.
(ιουρ ντικ γιόϊλ)
Καλησπέρα.
Суьйре дика йойла.
(σουρ ντικ γιόϊλ )
Δεν καταλαβαίνω
Со ца кхета.
(σο τσα χάετ)
