Τα χαβανέζικα (ʻŌlelo Hawaiʻi) είναι μια αυστρονησιακή γλώσσα που μιλιέται στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Χαβάης από περίπου 2000 ως μητρική και 27000 ως δεύτερη γλώσσα.Βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης και γίνονται προσπάθειες για τη διάσωση της γλώσσας.
Η χαβανέζικη γλώσσα πήρε το όνομά της από το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος,τη Χαβάη.Το όνομα του νησιού γράφτηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά από τον Βρεττανό εξερευνητή Τζέιμς Κουκ ως "Owhyhee" ή "Owhyee".Το στοιχείο "ο" μπαίνει μπροστά από τα ουσιαστικά στα χαβανέζικα.Τα επίθετα ακολουθούν τα ουσιαστικά.
Οι λεγόμενες αυστρονησιακές γλώσσες είναι όλες συγγενικές μεταξύ τους και μιλιούνται στα νησιωτικά συμπλέγματα όλου του ειρηνικού σε μια τεράστια απόσταση μεταξύ τους μέχρι τη νήσο Φορμόζα (Ταϊβάν),το νησί του Πάσχα (Χιλή) και τη Μαδαγασκάρη στην Αφρική!
Τα χαβανέζικα συγγενεύουν με τα μαορί (Νέα Ζηλανδία),τα ραπανούι(Νησί του Πάσχα),τα ταχίτι και λιγότερο με τα σαμοϊκά.
Το σύγχρονο χαβανέζικο αλφάβητο βασίζεται στο λατινικό αλφάβητο και αποτελείται από 13 γράμματα,5 φωνήεντα και 8 σύμφωνα εκ των οποίων το γράφεται ως απόστροφος μετά από φωνήεν και αποδίδει έναν λαρυγγικό φθόγγο που ονομάζεται οκίνα.
Το πρώτο αλφάβητο άρχισε να χρησιμοποιείται το 1822 από αμερικανούς προτεστάντες ιεραπόστολους και είχε πολύ περισσότερα γράμματα.Πριν από το λατινογενές αλφάβητο δεν χρησιμοποιούταν άλλο στο νησί αν εξαιρέσουμε τα αρχαία πετρογλυφικά που έχουν βρεθεί.
Το χαβανέζικο αλφάβητο ( ka pī‘āpā Hawai‘ i).
Οι λεγόμενες αυστρονησιακές γλώσσες είναι όλες συγγενικές μεταξύ τους και μιλιούνται στα νησιωτικά συμπλέγματα όλου του ειρηνικού σε μια τεράστια απόσταση μεταξύ τους μέχρι τη νήσο Φορμόζα (Ταϊβάν),το νησί του Πάσχα (Χιλή) και τη Μαδαγασκάρη στην Αφρική!
 |
| Η μετανάστευση στη Χαβάη έγινε το 900 μ.Χ. από τον κεντρικό Ειρηνικό. |
Τα χαβανέζικα συγγενεύουν με τα μαορί (Νέα Ζηλανδία),τα ραπανούι(Νησί του Πάσχα),τα ταχίτι και λιγότερο με τα σαμοϊκά.
Το σύγχρονο χαβανέζικο αλφάβητο βασίζεται στο λατινικό αλφάβητο και αποτελείται από 13 γράμματα,5 φωνήεντα και 8 σύμφωνα εκ των οποίων το γράφεται ως απόστροφος μετά από φωνήεν και αποδίδει έναν λαρυγγικό φθόγγο που ονομάζεται οκίνα.
Το πρώτο αλφάβητο άρχισε να χρησιμοποιείται το 1822 από αμερικανούς προτεστάντες ιεραπόστολους και είχε πολύ περισσότερα γράμματα.Πριν από το λατινογενές αλφάβητο δεν χρησιμοποιούταν άλλο στο νησί αν εξαιρέσουμε τα αρχαία πετρογλυφικά που έχουν βρεθεί.
 |
| πετρογλυφικά στη Χαβάη |
Το χαβανέζικο αλφάβητο ( ka pī‘āpā Hawai‘ i).
| Aa | Ee | Ii | Oo | Uu | Hh | Kk | Ll | Mm | Nn | Pp | Ww | ʻ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| /a/ | /e/ | /i/ | /o/ | /u/ | /h/ | /k~t/ | /l/ | /m/ | /n/ | /p/ | /v~w/ | /ʔ/ |
λεξιλόγιο
aloha-αλόχα -γειά σου
Aloha kakahiaka-αλόχα κακαχιάκα-καλημέρα
Aloha pō-αλόχα πο-καληνύχτα
ay-άϊ-ναι
aole-άολε-όχι
pehea oe -πεχέα όε-Τί κάνεις;
`O wai kou inoa? -ό βάϊ κο ίνοα;-Πώς σε λένε;
O _____ ko'u inoa.-με λένε ........
- αριθμοί
- 0 Ole (όλε) μηδέν
- 1 Ekahi (εκάχι) ένα
- 2 Elua (ελούα) δύο
- 3 Ekolu (εκόλου) τρία
σύνδεσμοι
χαβανέζικο λεξιλόγιο 1500 λέξεων (μετάφραση στα αγγλικά)
http://wold.livingsources.org/vocabulary/30
Σχετικές γλώσσες
ραπανούι μαορί
διάβασε επίσης
