Tο ρουμανικό κυριλλικό αλφάβητο χρησιμοποιούνταν για τη γραφή της ρουμανικής γλώσσας πριν από το 1860-1862,οπότε και αντικαταστάθηκε επίσημα από το λατινικό ρουμανικό αλφάβητο.
Το κυριλλικό χρησιμοποιούταν περιστασιακά μέχρι το 1920. Διαφέρει από το μολδαβικό κυριλλικό αλφάβητο στην Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατίας της Μολδαβίας (ΑΣΣΔΜ) από το 1926 και κατόπιν στην Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μολδαβίας μέχρι από το 1940 μέχρι το 1989 (εκτός από το '41-'44).
Η μετάβαση από το λατινικό στο κυριλλικό αλφάβητο δεν έγινε αμέσως αλλά χρησιμοποιήθηκε ένα ενδιάμεσο αλφάβητο που συνδύαζε κυριλλικά και λατινικά γράμματα και συμπεριλάμβανε και κάποια λατινικά γράμματα με διακριτικά που αργότερα υιοθετήθηκαν από τη νέα ρουμανική ορθογραφία.
| γράμμα | αριθμητική αξία | ρουμανικό λατινικό | μεταβατικό αλφάβητο | μολδαβικό κυριλλικό | φωνήματα | ονομασία στα ρουμάνικα |
|---|---|---|---|---|---|---|
| А а | 1 | a | A a | а | /a/ | Az |
| Б Б | b | Б Б | б | /b/ | Buche | |
| В в | 2 | v | В в | в | /v/ | Vede |
| Г г | 3 | g, gh | G g | г | /ɡ/ | Glagol |
| Д д | 4 | d | D d | д | /d/ | Dobru |
| Є є, Е e[2] | 5 | e | E e | е | /e/ | Est |
| Ж ж | j | Ж ж | ж | /ʒ/ | Juvete | |
| Ѕ ѕ | 6 | dz | Ḑ ḑ | дз | /d͡z/ | Zalu |
| З з | 7 | z | Z z | з | /z/ | Zemle |
| И и | 8 | i | I i | и | /i/ | Ije |
| Й й[3] | i | Ĭ ĭ | й | /j/, /ʲ/ | ||
| І і[4] | 10 | i | I i | и | /i/ | I |
| К к | 20 | c, ch | K k | к | /k/ | Kaku |
| Л л | 30 | l | L l | л | /l/ | Liude |
| М м | 40 | m | M m | м | /m/ | Mislete |
| Н н | 50 | n | N n | н | /n/ | Naş |
| Ѻ Ѻ, О o[2] | 70 | o | O o | о | /o̯/ | On |
| П п | 80 | p | П п | п | /p/ | Pocoi |
| Р р | 100 | r | Р р | р | /r/ | Râţă |
| С с | 200 | s | S s | с | /s/ | Slovă |
| Т т | 300 | t | T t | т | /t/ | Tferdu |
| Ѹ ѹ, ОУ оу[2] | 400 | u | Ꙋ ꙋ[5] (Ȣ, ȣ, ɣ) | у | /u/ | Upsilon |
| Ѹ Ȣ, У Ȣ[2] | u | Ꙋ ꙋ (Ȣ, ȣ, ɣ) | у | /u/ | Ucu | |
| Ф ф | 500 | f | F f | ф | /f/ | Fârta |
| Х х | 600 | h | Х х | х | /h/ | Heru |
| Ѡ ѡ[6] | 800 | o | O o | о | /o/ | Omega |
| Щ щ | șt | Щ щ | шт | /ʃt/ | Ștea | |
| Ц ц | 900 | ț | Ц ц | ц | /t͡s/ | Ți |
| Ч ч | 90 | c (before e, i) | Ч ч | ч | /t͡ʃ/ | Cervu |
| Ш ш | ș | Ш ш | ш | /ʃ/ | Șa | |
| Ъ ъ | ă, ŭ[7] | Ъ ъ | э | /ə/ | Ier | |
| Ы ы | â, î, ĭ, ŭ[7] | Î î | ы | /ɨ/ | Ieri | |
| Ь ь | ă, ŭ, ĭ[7] | Ꙋ̆ ꙋ̆ | ь | — | ||
| Ѣ ѣ | ea | Ea ea | я | /e̯a/ | Eati(u) | |
| Ю ю | iu | Ĭꙋ ĭꙋ | ю | /ju/ | Io / Iu | |
| Ꙗ ꙗ, IA[2] | ia | Ĭa ĭa | иа | /ja/ | ia | |
| Ѥ ѥ, IE[2] | ie | Ĭe ĭe | ие | /je/ | ||
| Ѧ ѧ | ĭa, ea[7] | Ĭa ĭa, Ea ea | я | /ja/ | Ia | |
| Ѫ ѫ | î | Î î | ы | /ɨ/ | ||
| Ѯ ѯ[8] | 60 | x | Ks ks | кс | /ks/ | Csi |
| Ѱ ѱ[8] | 700 | ps | Пs пs | пс | /ps/ | Psi |
| Ѳ ѳ[8] | 9 | th, ft | T t, Ft ft | т, фт | /t/ and approx. /θ/ or /f/ | Thita |
| Ѵ ѵ[8] | 400 | i, u | I i; Ꙋ ꙋ | и, у | /i/, /y/, /v/ | |
| Ꙟ ꙟ, ↑ ↑ | în îm | În în Îm îm | ын, ым | /ɨn/, /ɨm/ | În | |
| Џ џ | g (before e, i) | Џ џ | ӂ | /d͡ʒ/ | Gea |
Ανεπίσημα μεταβατικά αλφάβητα
Από το 1830 και μέχρι την επίσημη υιοθέτηση του λατινικού αλφαβήτου ,δεν υπήρχαν κανόνες για τη γραφή των ρουμανικών και εκτός από το μεταβατικό πιο πάνω χρησιμοποιούνταν διάφορα άλλα,ανεπίσημ, μεταβατικά αλφάβητα, μερικές φορές δύο ή και τρία τέτοια στο ίδιο βιβλίο.Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει μερικά από τα πολλά μεταβατικά αλφάβητα που χρησιμοποιούνταν στην τυπογραφία.| πριν το 1830 | 1833[9] | 1838[10] | 1846 (1)[11], 1848[12] | 1846 (2)[13] | 1858[14] | 1860[15] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| А а | А а | А а | А а | А а | A a | A a |
| Б б | Б б | Б б | Б б | Б б | B b | Б б |
| В в | В в | В в | В в | В в | V v | В в |
| Г г | Г г | Г г | Г г | Г г | G g | Г г |
| Д д | Д д | Д д | D d | Д д | D d | D d |
| Є є, Е e | Є є | Є є | E e | Ε ε | E e | E e |
| Ж ж | Ж ж | Ж ж | Ж ж | Ж ж | J j | Ж ж |
| Ѕ ѕ | Ѕ ѕ | Дз дз | Ḑ ḑ | Дз дз | Dz dz | Dz dz |
| З з | З з | З з | Z z | З з | Z z | Z z |
| И и | И и | I i | I i | І і | I i | I i |
| І і | Ї ї | I i | I i | І і | I i | I i |
| К к | К к | К к | K k | К к | K k | K k |
| Л л | Л л | Л л | Л л | Л л | L l | L l |
| М м | М м | М м | M m | М м | M m | M m |
| Н н | Н н | Н н | N n | Ⲛ ⲛ | N n | N n |
| Ѻ Ѻ, О o | О о | О о | O o | О о | О о | O о |
| П п | П п | П п | П п | П п | П п | П п |
| Р р | Р р | Р р | Р р | Р р | R r | Р р |
| С с | С с | С с | S s | С с | S s | S s |
| Т т | Т т | Т т | T t | Т т | T t | T t |
| Ѹ ѹ | У у (initial), Ꙋ ꙋ (mid and final) | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ |
| Ꙋ, ȣ | У у (initial), Ꙋ ꙋ (mid and final) | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ | Ꙋ ꙋ |
| Ф ф | Ф ф | Ф ф | Ф ф | Ф ф | F f | Ф ф |
| Х х | Х х | Х х | Х х | Х х | Х х | Х х |
| Ѡ ѡ | Ѡ ѡ ("(-)лѡр" only) | О о | O o | О о | О о | О о |
| Щ щ | Щ щ | Щ щ | Щ щ | Шт шт | Шt шt | Шt шt |
| Ц ц | Ц ц | Ц ц | Ц ц | Ц ц | Ц ц | Ц ц |
| Ч ч | Ч ч | Ч ч | Ч ч | Ч ч | Ч ч | Ч ч |
| Ш ш | Ш ш | Ш ш | Ш ш | Ш ш | Ш ш | Ш ш |
| Ъ ъ | Ъ ъ | Ъ ъ | Ъ ъ | Ъ ъ | Ъ ъ | Ъ ъ |
| Ы ы | Ꙟ ꙟ (initial), Ѫ ѫ (mid and final) | Ꙟ ꙟ (initial), Ѫ ѫ (mid and final) | Ꙟ ꙟ | Ꙟ ꙟ | Î î | Î î |
| Ѣ ѣ | Ѣ ѣ | Ѣ ѣ | Ea ea | Εа εа (ligature - small letter only) | Ea ea | Ea ea |
| Ю ю | Ю ю | IꙊ iꙋ (ligature) | IꙊ Iꙋ iꙋ (ligature) | IꙊ Iꙋ іꙋ (ligature - small letter only) | IꙊ iꙋ (ligature) | Ĭꙋ ĭꙋ |
| Ꙗ ꙗ | Ꙗ ꙗ (initial), Ѧ ѧ (mid and final) | Ꙗ ꙗ | Ꙗ Iа (ligature) ꙗ | IА Iа ꙗ | Ĭa ĭa | Ĭa ĭa |
| Ѥ ѥ | Йє йє | Ĭe ĭe | Ĭe ĭe | Ĭε ĭε | Ĭe ĭe | Ĭe ĭe |
| Ѧ ѧ | Ꙗ ꙗ (initial), Ѧ ѧ (mid and final) | Ꙗ ꙗ | Ꙗ Iа (ligature) ꙗ | IА Iа ꙗ | Ĭa ĭa | Ĭa ĭa |
| Ѫ ѫ | Ꙟ ꙟ (initial), Ѫ ѫ (mid and final) | Ꙟ ꙟ (initial), Ѫ ѫ (mid and final) | Ꙟ ꙟ | Ꙟ ꙟ | Î î | Î î |
| Ѯ ѯ | Кс кс | Кс кс | Ks ks | Кс кс | Ks ks | Ks ks |
| Ѱ ѱ[8] | Пс пс | Пс пс | Пs пs | Пс пс | Пs пs | Пs пs |
| Ѳ ѳ[8] | Т т | Т т | T t | Ѳ ѳ | T t | T t |
| Ѵ ѵ[8] | И, Ꙋ | I, Ꙋ | I, Ꙋ | І, Ꙋ | I, Ꙋ | I, Ꙋ |
| Ꙟ ꙟ | Ꙟн ꙟн Ꙟм ꙟм | Ꙟн ꙟн Ꙟм ꙟм | Ꙟн ꙟн Ꙟм ꙟм | Ꙟⲛ ꙟⲛ Ꙟм ꙟм | În în Îm îm | În în Îm îm |
| Џ џ | Џ џ | Џ џ | Џ џ | Џ џ | Џ џ | Џ џ |
Δείτε επίσης
το ρουμανικό αλφάβητο
το μολδαβικό κυριλλικό αλφάβητο
No comments:
Post a Comment