Τα γκαγκαούζικα και το αλφάβητό τους

Η Γκαγκαούζικη Γλώσσα

Σύντομη Ιστορία των Γκαγκαούζων

Οι Γκαγκαούζοι είναι μια τουρκόφωνη ορθόδοξη χριστιανική εθνοτική ομάδα, που κατοικεί κυρίως στη Γκαγκαουζία της Μολδαβίας, καθώς και σε περιοχές της Βουλγαρίας, Ουκρανίας, Ρουμανίας και Ελλάδας.

Η προέλευση των Γκαγκαούζων είναι αντικείμενο συζήτησης. Πιστεύεται ότι κατάγονται από τουρκόφωνους πληθυσμούς που εγκαταστάθηκαν στη Βαλκανική Χερσόνησο μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά τον 19ο αιώνα, πολλοί Γκαγκαούζοι μετανάστευσαν προς τη Ρωσική Αυτοκρατορία, όπου τους παραχωρήθηκαν εδάφη στη σημερινή Μολδαβία.

Παρά την τουρκική καταγωγή της γλώσσας τους, οι Γκαγκαούζοι διατήρησαν την ορθόδοξη χριστιανική πίστη τους, γεγονός που τους διαφοροποίησε από άλλους τουρκόφωνους λαούς.

Εκδίωξη και Ανταλλαγή Πληθυσμών

Κατά τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, οι Γκαγκαούζοι της Ανατολικής Θράκης εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους λόγω της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αν και μιλούσαν μια τουρκική γλώσσα, η ορθόδοξη χριστιανική τους πίστη τους κατέταξε στους «Έλληνες» της ανταλλαγής. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ άλλοι βρήκαν καταφύγιο στη Βουλγαρία και τη Σοβιετική Ένωση.

Η βίαιη αυτή μετακίνηση είχε σοβαρές επιπτώσεις στη γλώσσα και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Στην Ελλάδα, οι Γκαγκαούζοι σταδιακά αφομοιώθηκαν στον ελληνικό πληθυσμό, ενώ στη Μολδαβία και την Ουκρανία διατήρησαν περισσότερο τη γλωσσική τους κληρονομιά.

Αλφάβητο

Αρχικά, η γραφή των Γκαγκαούζικων βασιζόταν στο ελληνικό αλφάβητο μέχρι το 1957. Από το 1975 έως το 1991, στη Μολδαβία, χρησιμοποιήθηκε το κυριλλικό αλφάβητο, το οποίο τελικά αντικαταστάθηκε από το λατινικό.

Το σύγχρονο λατινικό αλφάβητο βασίζεται σε μια προσαρμοσμένη εκδοχή του τουρκικού αλφαβήτου με δύο επιπλέον γράμματα:

• ‹ ä › για τον ήχο [æ] (παρόμοιο με το ‹ ə › στα Αζέρικα).
• ‹ ţ › για τον ήχο [ts] (όπως στα Μολδαβικά).

Το Λατινικό Αλφάβητο

Το Γκαγκαούζικο αλφάβητο

Το Κυριλλικό Αλφάβητο

Ιστορικές Φωτογραφίες

Γκαγκαούζοι στην Ανατολική Θράκη πριν την ανταλλαγή πληθυσμών

Πρόσφυγες Γκαγκαούζοι στη Βόρεια Ελλάδα

Βίντεο για την Ιστορία των Γκαγκαούζων

h3 style="color: #004080;">Βίντεο: Γκαγκαούζικη γλώσσα στην Ελλάδα

Η μπάμπω Χρήστα, μια Ελληνίδα γιαγιά, διηγείται την ιστορία της ζωής της στα γκαγκαούζικα.