Τα αρμπερέσικα ή όπως ονομάζονται στην ίδια τη γλώσσα αρμπερές ή αρμπερίστ μιλιούνται από περίπου 80 χιλιάδες άτομα κυρίως στη Νότια Ιταλία στις περιοχές της Απουλίας,Βασιλικάτας,Καλαβρίας και Μολίσε και Σικελίας.Συγγενεύουν με την τόσκικη διάλεκτο της αλβανικής και φυσικά με τα αρβανίτικα της Ελλάδας απ'όπου και προήλθαν.Μιλιούνται μιλούνται από τους Αρμπερές,μια ομάδα αλφανοφώνων μειονοτήτων/πληθυσμών στην Ιταλία.
Κατάταξη
Τα
Αρμπερές προέρχονται τα αρβανίτικα της Ελλάδας μαζί με τα οποία κατατάσσονται σε μια ευρύτερη ομάδα συγγενική με τα τόσκικα,την
αλβανική διάλεκτο της νότιας Αλβανίας
και μιλιούνται στη νότια Ιταλία στις
περιοχές της
Καλαβρίας,Μολίσε,Πούλια,Βασιλικάτα,Καμπάνια,Αμπρούτσι
και Σικελίας.Όλες οι διάλεκτοι είναι
στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους αλλά
δεν είναι τελείως αλληλοκατανοητές.
Τα
αρμπερές διατηρούν πολλούς αρχαïσμούς
των μεσαιωνικών αλβανικών από την εποχή
πριν την οθωμανική εισβολή στην Αλβανία
το 15ο αιώνα.Επίσης διατηρούν
μερικά στοιχεία από τα
ελληνικά,συμπεριλαμβανομένου και του
λεξιλογίου και της προφοράς.Έχουν
διατηρήσει και μερικά συντηρητικά
στοιχεία που χάθηκαν στα σύγχρονα
τόσκικα αλβανικά.Για παράδειγμα έχουν
διατηρήσει κάποια συμπλέγματα αρχικών
συμφώνων που έχουν απλοποιηθεί στα
σύγχρονα επίσημα αλβανικά (cf.
αρμπερίστ gluhë
/ˈɡluxə/
('γλώσσα').Ακούγονται πιο αρχαïκό από τα
επίσημα αλβανικά ,αλλά είναι αρκετά
κοντά ώστε γράφονται με το ίδιο αλβανικό
αλφάβητο όπως τα επίσημα αλβανικά .
Τα αρμπερές ονομάζονταν ευρέως 'Albanese' (‘αλβανικά’ στα ιταλικά) στην Ιταλία μέχρι το 1900.Μέχρι πρόσφατα,οι ομιλητές των αρμπερές είχαν ακαθόριστες ιδέες για το πόσο σχετίζονταν ή δεν σχετίζονταν η γλώσσα τους με τα αλβανικά.Μέχρι το 1980 τα αρμπερές ήταν μια αποκλειστικά προφορική γλώσσα,εκτός από τη γραπτή της μορφή που χρησιμοποιούνταν στην ιταλοαλβανική εκκλησία και οι Αρμπερές δεν είχαν καμιά εξοικείωση με την επίσημη αλβανική που χρησιμοποιούνταν στην Αλβανία,αφού δεν χρησιμοποιούσαν αυτή τη μορφή στη γραφή ή στα ΜΜΕ.Οι διαφορές και ομοιότητες έγιναν για πρώτη φορά γνωστές,όταν ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών άρχισε να μπαίνει στην Ιταλία το 1990 και ήρθε σε επαφή με τις ντόπιες κοινότητες των Αρμπερές.Υπάρχουν ανάμεικτα συναισθήματα για τους ‘’νέους Αλβανούς’’.
Από
το 1980,έχουν οργανωθεί/γίνει κάποιες
προσπάθειες για τη διατήρηση της
πολιτισμικής και γλωσσολογικής
κληρονομιάς της γλώσσας.Τα αρμπερές
βρίσκονται σε αργή φθίνουσα πορεία τις
τελευταίες δεκαετίες,αλλά τώρα σε
βρίσκονται σε φάση αναγέννησης σε πολλά
χωριά της Ιταλίας.Προσωπικότητες,όπως
ο Zef
Skirò
Di
Maxho
έχουν κάνει πολλή δουλειά πάνω σε σχολικά
βιβλία και άλλα εργαλεία εκμάθησης
γλωσσών,παράγωντας δύο βιβλία: το 'Udha
e Mbarë' και
το 'Udhëtimi.Και
τα δύο χρησιμοποιούνται σε σχολεία στο
χωριό Piana
degli
Albanesi.
