η αρβανίτικη γλώσσα

Τα αρβανίτικα ,αρμπερίστ στη γλώσσα,συγγενεύουν στενά με την αρβανίτικη της Ιταλίας η οποία επίσης ονομάζεται αμπερίστ ή αρμπερές από τους ομιλητές της.Και οι δύο γλωσσολογικά  κατατάσσονται σε μια ομάδα μαζί με την τοσκική διάλεκτο της αλβανικής γλώσσας,αλλά είναι πιο αρχαϊκές και συντηρητικές λόγω της απομόνωσής τους μέσα σε αλλόγλωσσο περιβάλλον.Μιλιέται σε κάποιες περιοχές της νότιας Ελλάδας (Αττικοβοιωτία,ν.Εύβοια,Πελοπόννησος) και σήμερα το ιδίωμα  βρίσκεται σέ άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης.

προέλευση και ονομασία
Πιθανολογείται ότι η ονομασία αρβανίτικα και Αρβανίτες προήλθε από τα Άρβανα (Arbëna) της
Β.Ηπείρου από όπου κατέβηκαν αρβανιτόφωνοι πληθυσμοί και μετεγκασταστάθηκαν από τους Βυζαντινούς στη νότια Ελλάδα που είχε ερημώσει ο πληθυσμός της λόγω πολέμων και επιδρομών.
Στο παρελθόν,κατά το 19ο αιώνα η αρβανιτοφωνία στη Νότια Ελλάδα ήταν εκτεταμένη και περιελάμβανε ολόκληρη την Αττικοβοιωτία,τον Κορινθιακό κόλπο και όλη την γύρω περιοχή μέχρι κάτω την Αργολίδα,περιοχές ανατολικά της Πάτρας,τη Νότια Εύβοια,την Αίγινα,τη Σαλαμίνα και πολλά νησιά του Αργοσαρωνικού.Σήμερα οι αρβανιτόφωνες περιοχές έχουν συρρικνωθεί σημαντικά και έχουν περιοριστεί σε μερικά χωριά,κυρίως στη Βοιωτία.

Η γλώσσα από τους ομιλητές της ονομάζεται  αρμπερίστ (arbërisht) ,στην Άνδρο αρμπερίστικε (arbërishtiqë).Στο Κυριάκι Βοιωτίας χρησιμοποιείται ο όρος arvanite αλλά ο παλιότερος είναι επίσης arbërisht.Τα αρβανίτικα είναι χωριστά και δεν πρέπει να συγχέονται από τόσκικα που μιλιούνται σε χωριά της Βόρειας Ελλάδας και οι ομιλητές της τα ονομάζουν σιπ (shqip),το ίδιο όπως λένε οι Αλβανοί τη γλώσσα τους.

η αρβανιτοφωνία στην Πελοπόννησο το 19ο αιώνα

πολυμορφία 
Όπως συμβαίνει με τα βλάχικα,έτσι και τα αρβανίτικα δεν είναι ενιαία γλώσσα ,αλλά αποτελείται από πλήθος διαλέκτων η κάθε μία με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.Στο παρελθόν από κάποιους Έλληνες κυρίως,τα αρβανίτικα θεωρήθηκαν ως ελληνοαλβανική διάλεκτος.Η πραγματικότητα όμως είναι ότι αποτελούν αυτοτελή γλώσσα συγγενική της τοσκικής διαλέκτου η οποία όμως επηρρεάστηκε τόσο από το ελληνικά όσο και τα λατινικά λόγω της συμβίωσής της με αυτά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.Μάλιστα διατήρησε κάποιοα πανάρχαια λεκτικά στοιχεία της ελληνικής τα οποία έχουν εξαφανιστεί από τις ελληνικές διαλέκτους.

Η αρβανιτοφωνία στην Πελοπόννησο του 19ου αιώνα ηταν εκτεταμένη και περιελάμβανε μεγάλες περιοχέσςιδιαίτερα στα βορειοανατολικά και νοτιοδυτικά της χερσονήσου.Τα αρβανίτικα μιλιούνταν στις εξής περιοχές της Πελοποννήσου:
 
αρβανίτικο αλφάβητο
Γράφονται κυρίως με το ελληνικό είτε με το λατινικό αλφάβητο.Κάποιοι χρησιμοποιούν ακόμη και το αλβανικό για να τα γράψουν.

Εξαιτίας πολλών παραγόντων όπως η αστικοποίηση,η άρνηση για διάφορους λόγους των ίδιων των ομιλητών της να τη μεταδόσουν στα παιδιά τους,η κρατική γλωσσική πολιτική,η μετανάστευση και άλλοι οικονομικοί και κοινονικοί παράγοντες η γλώσσα σήμερα είναι υπό εξαφάνιση.

Share: