βλάχικες παροιμίες/aromanian proverbs
Το αίμα,νερό δεν γίνεται
Ντι λα τζέκε πεν λα φάκε σφέτσι μπουβαλίτσα βάκε:
Από το να πεις μέχρι να το κάνεις, έγινε το μοσχαράκι αγελάδα
Aromanian grammar/βλάχικη γραμματική
Introduction
Aromanian is an Eastern Romance language spoken in Southeastern Europe. Its speakers are called Aromanians.
Verb conjugation
Aromanian grammar does have some features that distinguish it from Romanian, an important one being the complete disappearance of verb infinitives. As such, the tenses and moods that in Romanian use the infinitive (like the future simple tense and the conditional mood), in Aromanian they are formed in other ways. For the same reason, verb entries in dictionaries are given in their indicative mood, present tense, first person, singular form.
Present
| Conjugation | I | II | III | IV | V |
| 1.sg. | cîntu | vedu | dîcu | moru | patu |
| 3.sg. | cînti | veadi | |||
| 1.pl. | pîtîmu | ||||
| 2.pl. | pîtîti | ||||
| 3.pl. | vedu |
- Other verbs of I conjugation: dau, lucrédu
- Other verbs of II conjugation: sedu, armînu, vidu,
- Other verbs of III conjugation: ducu, cunóscu, tórcu, árdu
- Other verbs of IV conjugation: fugu, ndultéscu, acoápiru
- Other verbs of V conjugation: avdu,mvirdáscu
Imperfect
| Conjugation | I | II | III | IV | V |
| 3.sg. | lucrá | - | yinea | - | - |
Perfect simple
| Conjugation | I | II | III | IV | V |
| 1.sg. | cîntái | biúi | cunoscúi | pîtîi | |
| 2.sg. | cîntasi | biúsi | |||
| 3.sg. | cînta | biú | |||
| 1.pl. | cîntámu | biúmu | |||
| 2.pl. | cîntátu | biútu | |||
| 3.pl. | cîntárî | biúrî |
Irregular forms: 1.sg. dusu (
Past Perfect
Pluperfect is formed with the auxiliary verb amu in present and the past participle: amu, ai, ari, avemu, avetî, au + p.p.
Pluperfect
Pluperfect is formed with the auxiliary verb amu in past and the past participle: aveamu, aveai, avea, aveamu, aveatî, avea + p.p.
Future
Future is formed with the uninflected va or vai, s(i) and the conjunctive present of the verb.
| 1.sg. | va s-cîntu |
| 2.sg. | va s-cîntî |
| 3.sg. | va s-cîntî |
| 1.pl. | va s-cîntámu |
| 2.pl. | va s-cîntátî |
| 3.pl. | va s-cîntî |
Past participle:
| Conjugation | I | II | III | IV | V |
| P.p. | cîntátî | biútî | cunoscútî | fugii | pîtîtî |
Geography
vaca al cole-η αγελάδα του Κόλε
aromanian settlements in the sounthern balkans in the early 20th century
Pãrmit - Moasha cu aushlu.Βλάχικο παραμύθι-Η γριά και ο γέρος.
Moasha shi aushlu.
Eara une oare une moshe cu unu aushiu!! moashia avia kiliva di sari sh aushiu di ketrami!! Une tzue mbege ti adere meacari aushiu s cara nu avia sari kefte di la moshia!! Moshie moshie si n dai un hiru di sari tas mbagu tu meacari??? Sari s alte tsiva tsi ??? tzesi moashia s nu ji dedi!!... Astumtsia aushiu turhe ochie cete dumitzelu s tzesi!! E domne dumitzale de une ploi si tukiaste tute kiliva ali moashie!! S cara dedi une ploi s une chiameti s tuki kiliva ali moashi s laia moashia aremasi fere kilive!!! Aushiu aushiu nu mi vre s mini tu kiliva ata?? Ti voi tzesi aushiu ma nji ifrice s nu dai vere bishiene di nji fugu keperhe!! Nu ce nu facu aistu lukuru!! Noptia njiatze nopts cum durnia cara da di ji scape ali moashi une kertsenjiose s cara si asperare ceperhe une oare di facu naparti acatsili ma pots?? Ax!! tsi nji aderash more moashia al dracu tzesi aushiu mi didesh di mbeliau Futzi aushiu dupu nesi s li atjiunge tas li tore!! Ao s li acatse ako s li acatse li ciru di ndrochiu!! Cum alaga maratul aushiu s ij cura sidorili na..jiu ji astajie une vulpie!! Vulpie vulpie nace nji vetzushi tsiva ceperhe??? Li vetzui cete jiu lore tzesi vulpia tze ce us s in dai s anjia une capre sits li spunu!! Lukuru tsi s fatsi tzesi aushiu ma spuninli!!! S vulpia ji tzetsi une cali!! na cet ao fetsere!! Sjiu da aushiu cete di partia atsa cend jiu na jiu da ceptu ku unu lupu!! Lupe lupe nu nji vetzushi tsiva ceperhe cet jiu apukare?? Tsi nji dai ji fatsi mastronikola tas sits spunu torhu!! Ji texi s alui une capre s ashie ji spusi calia tsi apukare ceperhe!! Futzi futzi s imne imne aushiu cu limba scose di curmari s di aushiaticu cend na ma nglo da di une mastorise di urse!! Urse urse nu nji vetzushi tsiva ceperhe cet jiu acetsare?? Li vetzui ma nu spunu pene nu nji texesti une capre s anjia!! Aushiu tsi s fake?? ji tzesi ce vai ji da s ursa ji spusi jiu send ceperhe!! Papu aushiu cet s li afle li mbege dininti cu kirigu s jia jiu tretsi pi la urse s aiste ji cafte capra!! La kilive ji tzetsi papu aushiu ce ao nu am ciro!! Ma nglo tretsi pi la lupu! s arsari s aistu s ij cafte capra texita!! L kiliva fatsi aushiu ce mi aγuniusestu twra s nu ndunericu tu puduri!! dupu putsene oare ajiundtzi la vulpie!! Aiste nitsi une nitsi dau arsari s acatse une capre di tsitsioru!! Tak !! ji fatsi aushiu une cu kirigu pi sverce!! Cun ashe?? ji gree vulpia!!! aistu ts fu sborhu?? Kumbare !! s cafte!! nu s jia!! tzesi aushiu! s ursesti cete kiliva si ts jie partia!! Cara atjiumsi la kiliva s li chisi tu cepratzu gini s mushiatu, vinits tzesi a zulekiloru s ve lots ceperhe!! Cend s dusere zulekili nund tu locu di ceperhe dedere di cenjie, tsi cara si silgire pi nesi foshii s filii li scosere!! premyth stiam premyth ve tzeshiu!! ma nu eara premyth ma vrui di ve areshiu!! ********************************* Stefanos Tsiaraosis
Μοάσα κου αούσλου
κατα λεξη!! Ηταν μια φορα μια γρια και ενας γερος!! Η γρια ειχε καλυβα απο αλατι και ο γερος απο κατραμι!! Μια μερα εβαλε κι εφτιαξε φαγητο ογερος και αφου δεν ειχε αλατι ζητησε απο ττην γρια!! Γρια γρια θα μου δωσεις μια κλωστη (ιδιωμα) απο αλατι για να βαλω στο φαγητο??... Δες περισσότερα Αλατι κι αλλο τιποτα τι?? τουπε η γρια και δεν του εδωσε!! Τοτε ο γερος γυρισε τα ματια προς τον θεο και ειπε΄ε κυριε θεε δωσε μια βροχη να λιωσει ολη η καλυβα της γριας!! και αφου εδωσε μια βροχη και εναν χαλασμο ελιωσε η καλυβα της γριας και η μαυρη γρια εμεινε χωρις καλυβα!! Γερο-γερο δεν με θελεις και μενα στην καλυβα την δικια σου?? Σε θελω ειπε ο γερος μα φοβαμαι να μην δωσεις καμια πορδη και μου φυγουν τα γιδια!!!! Οχι γιατι δεν κανω αυτην την δουλεια!!! Το βραδυ τα μεσανυχτα οπως κοιμοτανε αφου δινει και ξεφευγει της γριας μια γρηγορη... και αφου φοβηθηκαν τα γιδια μια φορα και κανουν απεναντι πιαστα αν μπορεις??? Αχ τι μου φτιαξες μωρε γρια του διαβολου ειπε ο γερος με δωσες απο μπελα!! Και φευγει ο γερος πισω απο αυτα να τα προφτασει για να τα γυρισει!! Εδω να τα πιασει εκει να τα πιασει τα χασε απο τα ματια του!! Οπως γυριζε ο καημενος ο γερος και του σταζε ο ιδρωτας να του ξεκοβει μια αλεπου!! Αλεπου-αλεπου μηπως μου ειδες τιποτα τα γιδια??? Τα ειδα προς τα που πηρανε του ειπε η αλεπου πες πως θα μου δωσεις κι εμενα μια γιδα για να σου δειξω!! Δουλεια που γινεται ειπε ο γερος μα δειξτα μου!! Και η αλεπου του λεει ενα δρομο!! Να!! προς τα δω κανανε!! Και του δινει ο γερος προς την πλευρα αυτη και ποτε να του δινει στηθος με εναν λυκο!! Λυκε-λυκε δεν μου δες τιποτα τα γιδια προς τα που προφτασανε?? Τι μου δινεις?? του κανει ο μαστρονικολας να σου δειξω τα ιχνη!! Τουταξε και αυτουνου μια γιδα και ετσι του δειξε το δρομο που προφτασανε τα γιδια!! Φευγει-φευγει και πεπατα περπατα ο γερος με την γλωσα βγαλμενη απο την κουραση και τα γερατεια οσπου να.. πιο περα δινει απο μια μαστορισα αρκουδα!! Αρκουδα-αρκουδα δεν μου δες τιποτα τα γιδια προς τα που πιασανε??? Τα ειδα, μα δεν σου δειχνω μεχρι να μου ταξεις μια γιδα και μενα!! Ο γερος τι να κανει!! Της λεει πως ισως της δωσει και η αρκουδα του δειξε που ειναι τα γιδια!! Ο παπους ο γερος μολις τα βρηκε τα βαλε μπροστα μετην κλιτσα και να που περναε απο την αρκουδα και ετουτη του ζηταει την γιδα!!! Στην καλυβα!! λεει ο παπους ο γερος γιατι εδω δεν εχω καιρο!! Πιο περα περναει απο τον λυκο!! και πηδαει και τουτος και ζηταει την γιδα την ταμενη!!! Στην καλυβα κανει ο γερος γιατι βιαζομαι τωρα να μην νυχτωσω στο δασος!! Μετα λιγη ωρα φτανει στην αλεπου!! Ετουτη ουτε ενα ουτε δυο πηδαει και πιανει μια γιδα απο το ποδι!! Τακ!! της κανει ο γερος μια με την κλιτσα στο σβερκο!!! Πως ετσι?? του φωναζει η αλεπου!!! αυτος ειναι ο λογος??? Κουμπαρα!!! ζητηται δεν περνεται της ειπε ο γερος!! να ερθεις προς την καλυβα να σου παρεις την πλευρα σου ! Αφου εφτασε στην καλυβα και τα κλεισε στο γιδομαντρι καλα και ομορφα ελατε λεει στα ζουλαπια να σας παρετε τα γιδια!! Οταν πηγανε τα ζουλαπια μεσα απο το χωμα των γιδιων δωσανε απο τα σκυλια!!!! Και αφου ξαμολυθηκαν σε αυτα κουρελια (ιδιωμ) και φιλετα τα βγαλανε!!!! Παραμυθι ηξερα παραμυθι σας ειπα !!!! μα δεν ητανε παραμυθι μα θελω να σας γελασω(κοροιδεψω) ΦΙΛΙΚΑ ΣΤΕΦΑΝΟΣ!!! ********************************************************
http://www.facebook.com/topic.php?uid=294328500359&topic=15314
Di cu njiclâ ti mutreamu -Σε βλέπω από μικρή.Τραγουδάει η Έλλη Φάρα
Η 'Ελλη Φάρα τραγουδάει στα βλάχικα.
Di cu niclă ti mutreamu , ti mutreamu shi ti hărăseamu . o la vruta meauă , la musheata meauă.
Ντι κου νίκλε τι μουτρεάμου,τι μουτρεάμου σ τι χηρησεάμου,ο λα βρούτα μεάουε,λα μουσεάτα μεάουε.
modern greek alphabet and its pronounciation
 | |||
| Greek alphabet | |||
|---|---|---|---|
| Αα | Alpha | Νν | Nu |
| Ββ | Beta | Ξξ | Xi |
| Γγ | Gamma | Οο | Omicron |
| Δδ | Delta | Ππ | Pi |
| Εε | Epsilon | Ρρ | Rho |
| Ζζ | Zeta | Σσς | Sigma |
| Ηη | Eta | Ττ | Tau |
| Θθ | Theta | Υυ | Upsilon |
| Ιι | Iota | Φφ | Phi |
| Κκ | Kappa | Χχ | Chi |
| Λλ | Lambda | Ψψ | Psi |
| Μμ | Mu | Ωω | Omega |
| Obsolete letters | |||
 | Digamma |  | Qoppa |
 | San |  | Sampi |
| Other characters | |||
 | Stigma |  | Sho |
 | Heta | ||
ο σαμουράι στα γιαπωνέζικα χιραγκάνα
さむらい
Στη φεουδαρχική Ιαπωνία,σαμουράι ονομαζόταν ένας στρατιώτης ευγενικής καταγωγής που ακολουθούσε τον κώδικα μπουσίντο και υπηρετούσε έναν νταιμίγιο.
ficiori di Samarina/φιτσιόρ' ντι Σαμαρίνα- Παιδιά της Σαμαρίνας
Η Ευρώπη μιλά 225 γλώσσες
ΤΟ ΦΕΤΙΝΟ ΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΕΧΕΙ ΩΣ ΣΤΟΧΟ ΝΑ ΑΦΥΠΝΙΣΕΙ ΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΣΤΗ «ΓΗΡΑΙΑ ΗΠΕΙΡΟ»
του Γ.Α.Γεωργίου, Μετρόραμα, Τρίτη 25 Απριλίου 2001
Το Σύμβολο της Ευρώπης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει ανακηρύξει τη φετινή χρονιά «Έτος για τις ευρωπαϊκές γλώσσες», γεγονός που γιορτάζεται με πολλές εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2001, σε όλη τη «Γηραιά ήπειρο».
Μια μεγάλη πρώτη συνάντηση έγινε πρόσφατα στο Ρόβινγ της Κροατίας, με αντιπροσώπους από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, που κατέληξαν στο συμπέρασμα, όπως λέει η σχετική ανακοίνωση, πως: «Πρέπει να υπάρξει κοινή δράση όλων των χωρών για την προστασία, τη διατήρηση και τη διάδοση της πλούσιας κληρονομιάς γλωσσικής ποικιλομορφίας που υπάρχει στην Ευρώπη».
Παράλληλα, τονίστηκε ότι πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να αφυπνίσει η συνείδηση του πολίτη για την ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών γλωσσών, εφ’ όσον ο Ευρωπαίος σήμερα, ούτως ή άλλως, ζει μέσα σε ένα πολύγλωσσο περιβάλλον.
Στη καθημερινή του ζωή ο πολίτης έρχεται σε άμεση επαφή με πολλές διαφορετικές γλώσσες: έξω στο δρόμο, στο λεωφορείο, στο τρένο, μέσω των προϊόντων στο σούπερ μάρκετ ή μέσα από την τηλεόραση και τα άλλα ΜΜΕ.
Στη συνάντηση της Κροατίας υπογραμμίστηκε επίσης ο ρόλος που μπορεί να παίξουν τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, ιδίως το Διαδίκτυο, εξυπηρετώντας αυτούς τους σκοπούς και δίνοντας στις γλώσσες καινούργιες δυνατότητες να αναπτυχθούν, να διαδοθούν και να αναζωογονηθούν.
Οι εκδηλώσεις για το «Ευρωπαϊκό έτος των γλωσσών 2001» θα κορυφωθούν στις 26 Σεπτεμβρίου 2001, ημέρα αφιερωμένη στην ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών γλωσσών.
Στην Ελλάδα, στα πλαίσια αυτών των εορτασμών, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας του υπουργείου Παιδείας εξέδωσε πρόσφατα βιβλίο με τίτλο: «Γλώσσα: Γλώσσες στην Ευρώπη».
Επίσης, έχει ήδη προγραμματιστεί πληθώρα σχετικών εκδηλώσεων, σειρές ομιλιών, σεμιναρίων κ.ά., που οργανώνονται από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς με επίσημη έναρξη την εβδομάδα 5-11 Μαΐου 2001, η οποία έχει ανακηρυχθεί «Εβδομάδα εκμάθησης ξένων γλωσσών», σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
ΖΩΝΤΑΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ. Όπως είναι γνωστό, οι επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχονται σε έντεκα: αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά, ιταλικά, ελληνικά, δανικά, σουηδικά, ολλανδικά, φιλανδικά και πορτογαλικά. Υπολογίζεται, όμως ότι υπάρχουν περίπου 225 ζωντανές γλώσσες στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή και ότι είναι πολύ μεγάλο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού είναι δίγλωσσο. Η πολυγλωσσία θεωρείται μάλιστα ότι είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο συνηθισμένο από τη μονογλωσσία, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι κάθε γλώσσα είναι προϊόν της ιδιαίτερης ιστορίας της, ότι η καθεμιά έχει τη δική της ομορφιά και το δικό της ξεχωριστό τρόπο να αντιλαμβάνεται τον κόσμο.
Σύμφωνα με τα τελευταία συμπεράσματα της γλωσσολογίας, όλες οι γλώσσες, ως μέσα έκφρασης για εκείνους που τις μιλούν, θεωρούνται ότι είναι ίσης αξίας και ότι δεν παρουσιάζουν διαφορές ως προς τον βαθμό «δυσκολίας εκμάθησης», πράγμα που έχει επιβεβαιωθεί από μακροχρόνιες έρευνες και παρατηρήσεις, π.χ. σε παιδιά που μεγαλώνουν με διαφορετικές μητρικές γλώσσες.
Κάθε γλώσσα είναι μια πολύπλοκη ενότητα από ήχους και σύμβολα, που, σε συνδυασμό με γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες, συνθέτουν ένα εργαλείο κατάλληλο να εκφράσει προφορικά και γραπτά τις ανάγκες κάθε ομάδας ή κοινωνίας που το χρησιμοποιεί.
Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες χρησιμοποιούν σήμερα πολλούς τεχνικούς και επιστημονικούς όρους, με αποτέλεσμα τα λεξιλόγιά τους να περιλαμβάνουν εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις και φράσεις.
ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ μας ομιλία, όμως χρησιμοποιούμε μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό του τεράστιου αυτού αποθέματος, κάνουμε δηλαδή χρήση λίγων λέξεων, αλλά με μεγάλη συχνότητα.
Υπολογίζεται ότι το ενεργό μέρος της γλώσσας ενός μορφωμένου σύγχρονου ανθρώπου περιλαμβάνει περίπου 50 εκατομμύρια. Η σύγχρονη γλωσσολογία δίνει μεγάλη έμφαση στην καταπληκτική ζωντάνια που παρουσιάζουν οι γλώσσες και στις συνεχείς αλλαγές που αυτές υφίστανται, καθώς οι άνθρωποι επηρεάζουν ο ένας τον άλλον όταν μιλούν και γράφουν.
Είναι επίσης γνωστό ότι οι γλώσσες δανείζονται λέξεις η μία από την άλλη. Κατά την πάροδο των τελευταίων αιώνων, για παράδειγμα, η αγγλική γλώσσα υπολογίζεται ότι έχει δανειστεί λέξεις από περίπου 350 άλλες γλώσσες, ενώ σήμερα παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο: πολλές γλώσσες δανείζονται λέξεις από την αγγλική.
Τις πρώτες μας λέξεις, στη μητρική μας γλώσσα, τις σχηματίζουμε στην ηλικία του ενός περίπου έτους. Όταν φτάνουμε τους 18 μήνες, το ενεργό μας λεξιλόγιο περιλαμβάνει γύρω στις 50 λέξεις, ενώ στην ηλικία των πέντε χρόνων ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί, ώστε να φτάνει τις αρκετές χιλιάδες.
Η μητρική γλώσσα ονομάζεται και «πρωτεύουσα» γλώσσα ενός ανθρώπου. Είναι η γλώσσα την οποία χρησιμοποιούμε περισσότερο και με την οποία ταυτιζόμαστε.
Υπάρχουν όμως πολλοί άνθρωποι που από μικρή ηλικία έχουν ισότιμη πρόσβαση σε δύο γλώσσες, οπότε γι’ αυτούς δεν έχουν νόημα οι όροι «πρωτεύουσα» και «δευτερεύουσα» γλώσσα.
Όλες οι σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι η διγλωσσία προσφέρει αμέτρητα πλεονεκτήματα έναντι της μονογλωσσίας. Τα δίγλωσσα άτομα φαίνεται να αναπτύσσουν πιο νωρίς σε ηλικία ορισμένες νοηματικές ικανότητες, δείχνουν, σε γενικές γραμμές, να μαθαίνουν πιο γρήγορα και έχουν μεγαλύτερο εύρος στην αντίληψή τους για τον κόσμο.
Ένα δίγλωσσο άτομο μπορεί να έχει ταυτόχρονη σχέση με δύο διαφορετικούς πολιτισμούς, μπορεί να κατανοεί καλύτερα τις διαφορές τους και μπορεί να συμβάλλει θετικά στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των πολιτισμών.
Οι περισσότεροι από εμάς, πάντως, μαθαίνουμε μια δεύτερη γλώσσα σε αργότερα στάδια της ηλικίας μας.
ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ. Στην Ευρώπη, οι περισσότερες γλώσσες ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Είναι διαφορετικοί κλάδοι της αρχέγονης «πρωτο-ινδο-ευρωπαϊκής» γλώσσας, που ήταν σε χρήση πριν από 5.000 χρόνια. Εξαίρεση αποτελούν τα ουγγρικά, τα εσθονικά και τα φινλανδικά, που ανήκουν στην λεγόμενη «οικογένεια των Ουράλιων γλωσσών», καθώς και η γλώσσα των Βάσκων, η καταγωγή της οποίας ακόμη παραμένει άγνωστη.
Η περσική γλώσσα ανήκει και αυτή στην ινδοευρωπαϊκή ομάδα.
Τα ελληνικά, μαζί με τις γλώσσες της Βαλτικής, πάντα σύμφωνα με τους επιστήμονες, έχουν δεχθεί λιγότερες επιρροές κατά το πέρασμα των αιώνων από ό,τι οι υπόλοιπες ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες.
Στην Ευρώπη, εκτός από τις επίσημες «κρατικές» γλώσσες, υπάρχει και πλήθος άλλων γλωσσών, που αποκαλούνται «παραδοσιακές» ή «περιφερειακές» γλώσσες.
Μόνο στη Ρωσία ο αριθμός των περιφερειακών γλωσσών υπερβαίνει τις 120, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραδείγματα τέτοιων γλωσσών είναι τα ουαλικά, τα καταλανικά, τα φλαμανδικά, τα κέλτικα, καθώς και οι γλώσσες των Λαπώνων ( Sami) της Σκανδιναβίας.
Επίσης, στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις σήμερα, λόγω μεγάλης συρροής μεταναστών και προσφύγων, εκατοντάδες γλώσσες ομιλούνται ως μητρικές, ακόμη και από παιδιά σχολικής ηλικίας, παράλληλα με τη βασική «κρατική» γλώσσα του σχολείου.
Στο Λονδίνο υπολογίζεται ότι περίπου 300 γλώσσες ομιλούνται ως μητρικές.
Όλες αυτές οι γλώσσες, όμως, αντιμετωπίζουν ήδη των κίνδυνο της εξαφάνισης.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πριν από το τέλος του αιώνα μας τουλάχιστον οι μισές από τις υπάρχουσες γλώσσες του πλανήτη θα έχουν εξαφανιστεί.
Μια γλώσσα κινδυνεύει να εξαφανιστεί μέσα σε δύο μόνο γενιές, αν δεν υπάρχει συνεχής γλωσσική επαφή μεταξύ γονέων και παιδιών ή όταν τα παιδιά σταματούν να μεγαλώνουν σε αυτήν ως μητρική τους γλώσσα.
Δικαίωμα στη γλωσσική ιδιαιτερότητα για όλους
Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει τελευταία προχωρήσει στην ίδρυση ειδικών σωμάτων, που ασχολούνται με την προστασία των μικρών γλωσσών.
Έχει συντάξει τη Συνθήκη για την Προστασία Εθνικών Μειονοτήτων, που ήδη ισχύει σε πάνω από 30 ευρωπαϊκές χώρες.
Η Συνθήκη είναι βασισμένη στην παλαιότερη Παγκόσμια Διακήρυξη για τα γλωσσικά Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Ο.Η.Ε.
Στην Διακήρυξη αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι: «Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να θεωρείται μέλος μιας γλωσσικής κοινότητας και να χρησιμοποιεί τη γλώσσα του, τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια ζωή. Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να συναναστρέφεται και να επικοινωνεί με άλλα μέλη της γλωσσικής του κοινότητας, διατηρώντας και εξελίσσοντας τον πολιτισμό του».
Όσον αφορά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, η Διακήρυξη υπογραμμίζει ότι αυτοί πρέπει να προσαρμόζονται, αλλά όχι υποχρεωτικά να αφομοιώνονται από τους πολιτισμούς των χωρών που τους φιλοξενούν.
Επίσης, στη Διακήρυξη γίνεται λόγος για τη διατήρηση της γλωσσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του κάθε λαού: «Όλες οι γλωσσικές κοινότητες έχουν το δικαίωμα να διατηρούν την υλική πλευρά της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από συλλογές εγγράφων, μέσα από έργα Τέχνης και αρχιτεκτονικής ή ιστορικά μνημεία και επιγραφές που ακόμη σώζονται στη γλώσσα τους».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν προκύψει από σχετικές έρευνες του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο μισός περίπου πληθυσμός της ηπείρου σήμερα είναι ετερόγλωσσος, μιλάει δηλαδή μια δεύτερη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να μπορεί να κάνει μια καθημερινή συζήτηση σε αυτήν.
Ιδιαίτερα μεγάλα ποσοστά ετερογλωσσίας εμφανίζουν οι κάτοικοι στις Κάτω Χώρες και στις χώρες της Σκανδιναβίας, ενώ τις τελευταίες θέσεις καταλαμβάνουν η Μεγάλη Βρετανία και η Πορτογαλία. Συνολικά, το 90% των ετερόγλωσσων ατόμων έχει την αγγλική ως δεύτερη γλώσσα.
Οι γλώσσες στην Ελλάδα
Όσον αφορά την Ελλάδα, οι στατιστικές έρευνες δείχνουν ότι το ποσοστό αναλφαβητισμού ανέρχεται στο 5% του συνολικού πληθυσμού, ενώ, εκτός των νεοελληνικών, πολλές γλώσσες ομιλούνται ως μητρικές από τις διάφορες μειονότητες, π.χ. αραβικά ή αρμένικα.
Το ποσοστό του πληθυσμού που μιλάει την αγγλική ως δεύτερη γλώσσα έχει αυξηθεί κατά 15%, από το 1990 έως σήμερα.
Επίσης, η Ελλάδα φαίνεται να είναι μία από τις χώρες της Ε.Ε. όπου η εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας στα σχολεία έχει αυξηθεί και έχει βελτιωθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία.
Στην εκμάθηση μιας τρίτης γλώσσας όμως, όπως π.χ. τα γαλλικά ή τα γερμανικά, η χώρα μας, πάντα σύμφωνα με τις έρευνες του Συμβουλίου της Ευρώπης, καταλαμβάνει μία από τις τελευταίες θέσεις στο σχετικό κατάλογο.
Στα ελληνικά σχολεία ως Τρίτη γλώσσα διδάσκονται τα αρχαία ελληνικά, που θεωρούνται μία από τις «παραδοσιακές», αλλά όχι ζωντανές γλώσσες της Ευρώπης. Αντίθετα, η καθαρεύουσα καταλογίζεται ως ζωντανή γλώσσα, με την ιδιότητα της επίσημης γλώσσας της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας.
Στη χώρα μας, εκτός από την επίσημη γλώσσα των νεοελληνικών, χρησιμοποιούνται και 12 «περιφερειακές γλώσσες», όπως π.χ. τα αραβικά ή τα βλάχικα.
Η μεγαλύτερη όμως από τις περιφερειακές γλώσσες φαίνεται να είναι τα ποντιακά, που, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ομιλούνται από περίπου 300.000 άτομα εγκατεστημένα στην Ελλάδα και από 150.000 ομογενείς στο εξωτερικό, κυρίως στη Δυτική Γεωργία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως περιφερειακή γλώσσα θεωρείται και η «ελληνική γλώσσα νοημάτων» (GSS), που χρησιμοποιείται από περίπου 50.000 κωφάλαλους στη χώρα μας, μεταξύ των οποίων οι 15.000 είναι παιδιά.
Τέλος, εκτός Ελλάδος και Κύπρου, τα νεοελληνικά ομιλούνται από εκατομμύρια ομογενείς, ως μητρική γλώσσα, σε περίπου τριάντα άλλες χώρες.
| ΜΕΤΡΟΡΑΜΑ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ |
Οι αναλφάβητοι ανέρχονται στο 5% του πληθυσμού.
Αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι: δωρική, αιολική, ιωνική και αττική |
 | Ο χάρτης με τις γλώσσες που χρησιμοποιούνται επίσημα παγκοσμίως. Κάθε γλώσσα είναι μια πολύπλοκη ενότητα από ήχους και σύμβολα, που, σε συνδυασμό με γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες, συνθέτουν ένα εργαλείο κατάλληλο να εκφράσει προφορικά και γραπτά τις ανάγκες κάθε ομάδας ή κοινωνίας. |
 | Η φυλή Μαορί έχει τη δική της διάλεκτο, τα δικά της ήθη και έθιμα. Πρόκειται για μία από τις γλώσσες που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. |
 | Το Συμβούλιο της Ευρώπης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει ανακηρύξει τη φετινή χρονιά «Έτος για τις ευρωπαϊκές γλώσσες». |
Αμπετσένταρ-αναγνωστικό για τους σλαβόφωνους της ελληνικής Μακεδονίας (1925)
ABECEDAR
Το αλφαβητάριο 'Αμπετσενταρ' τυπώθηκε στην Αθήνα το 1925 με σκοπό να χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία του σλαβόφωνου πληθυσμού της βόρειας Ελλάδας και χρησιμοποιούσε λατινικούς χαρακτήρες αποτελούμενο από περίπου 40 σελίδες,χωρίς τις μεταγενέστερες ''ιστορικές'' προσθήκες με το κυριλλικό αλφάβητο που περιέχει το επανεκτυπωμένο βιβλίο.Προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις από την πλευρά της Σερβίας και της Βουλγαρίας επειδή δεν χρησιμοποιούσε το κυριλλικό αλφάβητο.Διαβάστε ή κατεβάστε το βιβλίο εδώ.
aromanian phonetic aphabet with greek letters
Προτεινόμενο φωνητικό βλάχικο αλφάβητο με ελληνικά γράμματα.
Alfabetul aromân cu caractere greceşti.
